بررسی ارتباط بین کیفیت سود با متغیر های سه گانه فروش، داراییها و بدهی ها در بازار سرمایه

دراین تحقیق، اثرات هریک از ویژگی های کیفی سود و نهایتا ترکیب تمام آنها تحت عنوان کیفیت سود را برروی فروش، بازده داراییها ونسبت بدهی ها، اندازه گیری می کنیم

چکیده

سالهاست که سود حسابداری مبنا عملکرد وماحصل فعالیتهای شرکتهاست. دراین میان سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان وتمامی افراد ذینفع، ذیحق وذیعلاقه به این سود تکیه کرده وبرمبنای آن محاسبات خود را استوار می سازند. اما این سود، دستخوش تغییراتی می شود که از سوی تهیه کنندگان آن، یعنی مدیران مدیریت می شود. بدان معنا که بدلیل برآوردی بودن ارکان محاسباتی صورتهای مالی، این محاسبات تغییر می کند ودلخواه تنظیم کننده شده ومنتشر می گردد. در همین اثنا بود که برخی سهامداران زیرک متوجه شدند که چنین سودهای قابل اتکا نیست وبه نوعی نمایشی است، حتی اگر حسابرسان خبره نیز آن راتایید کند بازهم به دلیل ذهنی بودن فرایند حسابرسی وارایه نظر برمبنای باور حسابرس نه برمبنای واقعیت، نمی توان به این سود ها تکیه کرد. اندیشمندان حسابداری اخیرا به ارزیابی کیفیت سود حسابداری پرداخته ومبانی خاصی را برای سود وپالایش آن برشمرده اند. ازجمله پایداری سود، قابلیت پیشی بینی سود، مربوط بودن سود به تغییرات بازده سهام، به موقع بودن سود، محافظه کارانه بودن سود ونقدی بودن سود، نمونه هایی از فیلترهای است که اگر سود در آن قرار گیرد، سود مطمئنی خواهد بود. دراین تحقیق، اثرات هریک از ویژگی های کیفی سود ونهایتا ترکیب تمام آنها تحت عنوان کیفیت سود را برروی فروش، بازده داراییها ونسبت بدهی ها، اندازه گیری وبه ارایه پیشنهاد پرداخته خواهد شد.
واژه هاي کليدي: کیفیت سود، فروش، بازده دارایی ها، نسبت بدهی ها

مقدمه

در این فصل ابتدا مساله تحقیق مبنی برارتباط بین کیفیت سود واجزاءآن با متغیرهای تابع مطرح می گردد، سپس در پی طرح سئوال تحقیق مبنی بر وجود رابطه بین متغیرها مطرح وبعد اهمیت انجام تحقیق، که نشان از ایجاد یک مدل برای تصمیم گیری خواهد داشت، مطرح می گردد.
در دنباله، اهداف تحقیق مبنی برانجام محاسبات، جهت یافتن ارتباط برای پیش بینی های مدیران مطرح وسپس چارچوب نظری، به منظور تعیین متغیرها واستفاده از تئوری در این رابطه، ارایه خواهد شد. مدل مفهومی هم که تحقیق را در یک نگاه به تصویر می کشد به دنبال خواهد آمد، سپس فرضیات، که گمان محقق است مطرح شده ودر ادامه مدل تحقیق، که مدلی چند متغیره از رگرسیون است به دنبال خواهد آمد ونهایتا نحوه اندازه گیری متغیرها وتعاریف اصطلاحات ارایه خواهد شد.

بیان مساله

اهداف گزارشگری مالی از نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان برون سازمانی نشأت می گیرد. هدف اصلی از گزارشگری مالی خارجی بیان تأثیر اقتصادی معاملات و عملیات مالی مؤثر بروضعیت و عملکرد شرکتها برای استفاده کنندگان است تا آنها بتوانند در تصمیم گیری از این اطلاعات استفاده کنند. ابزار اصلی انتقال اطلاعات به اشخاص مزبور صورتهای مالی است که محصول نهایی فرایند حسابداری و گزارشگری مالی به حساب می آید.
گزارش های مالی باید اطلاعاتی را فراهم کنند که سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان و سایر گروههای ذینفع را در ارزیابی امکان دسترسی سریع به وجه نقد و ارزیابی زمان بندی ابهام در مورد چشم انداز آتی جریان ورود وجه نقد به شرکت، کمک نماید.
با توجه به اینکه سود، از جمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیتهای یک واحد اقتصادی است. بنابراین سیستم حسابداری، باید در ارائه این شاخص برتر سعی در ارائه کامل و بهینه اطلاعات مربوط به سود داشته باشد. وقتی اطلاعات سود به طور شفاف و کامل در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد، موجب اعتماد بیشترسرمایه گذاران خواهد شد و به تبع آن ریسک شرکت ازدیدگاه سرمایه گذاران کاهش خواهد یافت.
این نکته از سوی مدیران هم مهم است که ریسک اطلاعات گزارش شده، بر برنامه ریزی های مدیران ومیزان نیل به اهدافش تاثیر بسزایی دارد.
مدیران نیز برای برآورد میزان فروش در دوره های آتی سعی می کنند تا با اتکاء به سود گزارش شده فروش های آتی را برآورد، میزان بدهی ها را تعیین و بازده دارایی های مورد نیاز را مشخص نمایند. بنابراین کیفیت سود گزارش شده، می تواند بر حجم فروش، بازده دارایی ها و نسبت بدهی ها تاثیر گذارد.
در صورتیکه کیفیت سود پایین باشد، نگاه مدیران به بودجه بندی برای فروش، بازده داراییها برای بهره گیری در فرایند تولید و نسبت بدهی ها جهت تامین مالی، متفاوت خواهد بود.
لذا مدیران سعی می کنند تا با بهبود مطلوبیت ویژگی های کیفی سود در افزایش فروش، بازده داراییها وکاهش نست بدهی ها جهت تامین مالی با نرخ پایین تر بهره بگیرند.
در ادامه با کمی کردن ویژگی های کیفی سود تأثیر آن را بر متغیرهای فروش، بازده دارایی ها ونسبت بدهی ها به عنوان متغیر وابسته می سنجیم. که نتیجه آن برای مدیران جهت طرح ریزی عملیات آتی بسیار مفید خواهد بود.
حال سوال این است که:
1 -آیا کیفیت سود تاثیری بر میزان فروش، دارد؟ واگر پاسخ مثبت است، کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟
2-آیا کیفیت سود تاثیری بر بازده داراییها، دارد؟ واگر پاسخ مثبت است، کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟
3-آیا کیفیت سود تاثیری بر نسبت بدهی ها، دارد؟ واگر پاسخ مثبت است، کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق 1
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مساله 2
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 3
1-4- اهداف تحقیق 4
1-5- چارچوب نظری تحقیق 4
1-6- فرضیه های تحقیق 5
1-7- تعریف واژه ها و اصطلاحات 6
فصل دوم: مروری بر ادبيات تحقيق 9
2-1- مقدمه 10
2-2- مفاهیم سود و انواع کیفیت سود 10
2-3- تعریف سود 21
2-4- اهمیت ویژگی های کیفی سود 22
2-5- اقلام تشکیل دهنده کیفیت سود 23
2-5-1- پایداری سود 23
2-5-2- قابلیت پیش بینی سود 23
2-5-3- مربوط بودن سود در تغییرات بازده سهام: 23
2-5-4- به موقع بودن سود 24
2-5-5- محافظه کارانه بودن سود 24
2-6- بررسی ارتباط بین کیفیت سود و متغیرهای سه گانه فروش، بازده داراییها و نسبت بدهی ها 24
2-6-1- ارتباط بین کیفیت سود وفروش 25
2-6-1-1- ارتباط بین پایداری سود وفروش 25
2-6-1-2- ارتباط بین قابلیت پیش بینی سود وفروش 26
2-6-1-3- ارتباط بین مربوط بودن سود در تغییرات ارزش سهام وفروش 27
2-6-1-4- ارتباط بین به موقع بودن سود وفروش 27
2-6-1-5- ارتباط بین محافظه کارانه بودن سود وفروش 27
2-6-2- ارتباط بین کیفیت سود و بازده داراییها 27
2-6-2-1- ارتباط بین پایداری سود و بازده داراییها 28
2-6-2-2- ارتباط بین قابلیت پیش بینی سود و بازده داراییها 28
2-6-2-3- ارتباط بین مربوط بودن سود در تغییرات ارزش سهام و بازده داراییها 28
2-6-2-4- ارتباط بین به موقع بودن سود و بازده داراییها 28
2-6-2-5- ارتباط بین محافظه کارانه بودن سود و بازده داراییها 28
2-6-3- ارتباط بین کیفیت سود ونسبت بدهیها 29
2-6-3-1- ارتباط بین پایداری سود ونسبت بدهیها 29
2-6-3-2- ارتباط بین قابلیت پیش بینی سود ونسبت بدهیها 29
2-6-3-3- ارتباط بین مربوط بودن سود در تغییرات ارزش سهام ونسبت بدهیها 29
2-6-3-4- ارتباط بین به موقع بودن سود ونسبت بدهیها 29
2-6-3-5- ارتباط بین محافظه کارانه بودن سود ونسبت بدهیها 30
2-7- پیشینه تحقیق 30
فصل سوم: روش شناسی پژوهش 34
3-1- مقدمه 35
3-2- روش تحقیق 35
3-3- فرضیه های تحقیق 38
3-4- جامعه آماری 39
3-5- نمونه آماری 40
3-6- مدل تحقیق 40
3-7- روش های جمع آوری داده ها 44
3-8- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات 45
فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده‌ها 46
4-1- مقدمه 47
4-2- یافته های تحقیق 47
4-2-1- آمار توصیفی 47
4-2-2- آمار استنباطی 48
4-2-2-1- تجزیه وتحلیل فرضیه اصلی اول 48
4-2-2-2- تجزیه وتحلیل فرضیه اصلی دوم 54
4-2-2-3- تجزیه وتحلیل فرضیه اصلی سوم 60
4-3- آزمون کلوموگروف اسمیر نوف 66
فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادات 68
5-1- مقدمه 69
5-2- خلاصه یافته های تحقیق 69
5-2-1- نتیجه آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق 69
5-2-2- نتیجه آزمون فرضیه اصلی دوم تحقیق 71
5-2-3- نتیجه آزمون فرضیه اصلی سوم تحقیق 73
5-3- نتیجه گیری 75
5-5- پیشنهادهایی مبتنی بریافته های تحقیق 76
5-6- پیشنهادهایی در رابطه با تحقیقات آتی 76
پیوست ها 77
منابع و مآخذ 95

منابع و مآخذ

منابع فارسی:
1. باغومیان, رافیک, رهبری مقدم, امیررضا, اسماعیلی, جواد, محمدزاده مقدم, محمدباقر. بررسی رابطه بین کیفیت سود و پیش‌‌بینی سودآوری. پژوهشهای کاربردی در گزارشگری مالی, 1395; 5(2): 119-142.
2. بررسی های حسابداری وحسابرسی، شماره 56، ص 106-93.
3. ثقفی، ع و غلام رضا کردستانی، (1383).”بررسی وتبیین رابطه بین کیفیت سود و واکنش بازار به تغییرات سود نقدی “، بررسی های حسابداری وحسابرسی، شماره 37، ص 72-51.
4. ثقفی، علی. بولو، قاسم و دانا، محمد مهدی. (1394). «رابطه کیفیت سود و عدم تقارن اطلاعاتی». پژوهش های تجربی حسابداری، مقاله 1، دوره 4، شماره 2، شماره پیاپی 16.
5. خواجوی، ش و امین ناظمی، (1384).”بررسی ارتباط بین کیفیت سودوبازده سهام باتاکید بر نقش ارقام تعهدی” درشرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران “، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره 40، ص60-37.
6. دستگیر, محسن, گوگرد چیان, احمد, آدمیت, ستاره. رابطه بین کیفیت سود (پراکندگی سود) و بازده سهام. پژوهشهای حسابداری مالی وحسابرسی, 1394; 7(26): 21-37.
7. شباهنگ، ر، (1383)، ” مدیریت مالی”،، سازمان حسابرسی، نشریه 92، جلد اول، ص298.
8. علوی طبری، ح و ویدا مجتهدزاده، (1388)”رابطه کیفیت سود وسود تقسیمی در بورس اوراق بهادار تهران “، تهران، نشر میزان.
9. کردستانی ؛غ و ظیاء الدین مجدی، (1386)”بررسی ارتباط بین ویژگی های کیفی سود وهزینه سرمایه “بررسی های حسابداری وحسابرسی، شماره 48، ص 104-85.
10. مسیح آبادی، ابوالقاسم و دانشور بنداری، رضا. (1393). «مروری برمفهوم کیفیت سود با تأکید بر تحلیل بنیادی». ماهنامه پژوهشهای مدیریت و حسابداری، شماره هشتم.
11. نوروش، ا و مهدی مجیدی، (1384). “بررسی رابطه بین کیفیت سود وهزینه سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران “، حسابداری برق، شماره 43.
12. عباس زاده، محمدرضا، عارفی اصل، سولماز. 1394. مروری بر مفهوم کیفیت سود و طبقه بندی معیارهای سنجش آن. پژوهش حسابداری. مقاله 6، دوره 5، شماره 2 – شماره پیاپی 17

منابع انگلیسی:

1-Ahmed,A. (2004).”Does the market reaction to equity issues depend on earnings quality?”, financial management association(FMA) doctoral student seminar, new Orleans,Louisiana.
2- Ball, R.Shivakumar,L. (2005).”earnings quality in uk private firms: comparative loss recognition timeliness”, journal of accounting and economics,Vol.39,pp.83-128.
3- Barth, M. Beaver,W. and W,landsman. (2002).”the relevance of the value relevance literature for financial accounting standard setting: enother view”, journal of accounting and economics, Vol.77, pp.755-791.
4- Beneish, M.Vagus,M. (2006).”insider trading, earning quality, and accrual mispricing “, the accounting review,Vol.50,No.6, pp.320–325.
5- Braua, A. (2004).”using the FASB qualitative characteristics in earning quality measures”, pro Quest information and learning company,UMI number. 3208143.
6- Chan,K. Chan,L. Jegadeesh, N. Lakinishok,J. (2003).” earnings quality and stock returns”, working paper university of Illinois at urbana –champaign-department of finance,p.20.
7- Cornell, B. Landsman, R. (2009).” accounting valuation: is earnings quality an issue? “, journal of financial analysts, Vol.80, No.4, p.750.
8- Desai,H. Bhattacharya, N. Venkataraman, K. (2009).” Earnings Quality and Information Asymmetry”,.
9- Francies,I.Lafond,R.Olsson,P.Schipper,K. (2005).”the market pricing of accruals quality “, journal of accounting and economics, Vol.39,No.2,pp.295-327.
10- Francies,I.Lafond,R.Olsson,P.Schipper,K. (2003).” earnings quality and the pricing effects of earnings patterns”, working paper duke university,p.53.
11- Ghosh,A.Gu and p jain. (2004).”sustained earnings and revenue growth, earnings quality, and earning response coefficients “.
12- Hanlon,M. (2005).”the persistence and pricing of earnings,accruals and cash flows when firms have large book-tax differences “, the accounting review, Vol80, No.1, pp137-166.
13-Hodge,F. (2003).”investors perceptions of earnings quality, auditor independence, and the usefulness of audited financial information “, supplement accounting horizons, pp.37–48.
14- Kirschenheiter, M. Melumad,N. (2004).”earnings quality and smoothing”, working paper Columbia business school,p.65.
15- Lugee,B.Marquardt,C. (2004).”earnings informativeness and strategic disclosure: and empirical analysts of pro forma earnings “, the accounting review, Vol.79,No.3, pp.769-795.
16- Mc Nichals, M. (2002).”discussion of the quality of accruals and earnings “, the role of accruals estimations errors “, the accounting review, Vol. 77,pp. 61-69.
17- Mikhail,M.Walther,B.Willis,R. (2003).”Reactions to dividend changes conditional on earning quality”, journal of accounting,auditing, and finance, Vol.18,No.1,pp.121-151.
18- Penman, S.Zhang,X. (2002).” accounting conservatism,the quality earnings, and stock returns”,the accounting review, Vol.77,No.2, pp.237-264.
19- Revsine, L.Collin, D.Johnson,B. (1996).” financial reporting and analysts”, prentice hall, upper saddle reiver, new jersey, p.988.
20- Richardson,S.Sloan,R.Soliman,M. Tuna, I. (2001). ” information in accruals about the quality of earnings”,working paper university of Michigan business school, ann arbor, p.52.
21- Richardson,S. (2003).” earnings quality and short sellers”, supplement accounting horizons,pp.97-110.
22- Schiper, K.Vincent, L. (2003).” earnings quality “, accounting horizons, supplement 2003,pp.97-110.
23- Scholer,F. (2004).”the quality of accruals and earnings and the market pricing of earnings quality “, working paper arhus school of business,p.13.
24- Siegal, G. (1979).”the quality of earnings concept –A survey”,journal of financial analysts.
25-Sloan, (1996).”Do stock prices fully reflect information in accruals and cash flows about future earnings?”, the accounting review, Vol.7,No.3, pp.289-315.
26- White,G.Sondhi,A.Fried,D. (2003).”the analysts and use of financial statements”, john Wiley and Sons, third edition,p.767.
27- Xie, H. (2001).”the mispricing of abnormal accruals”, the accounting review, Vol.76, No3, pp.357-373.