امید به زندگی از دیدگاه اسلام

هدف اصلی این نوشتار بررسی امید به زندگی از دیدگاه اسلام است

امید به زندگی از دیدگاه اسلام

چکیده:

امید حالتی روحی و روانی وبرانگیزنده انسان به کار و فعالیت جسمی و روحی، همین که انسان به آینده روشن خود امیدوار است احساس خوب و پر نشاطی به وی دست می¬دهد و در او انگیزه¬ی کار وتلاش ایجاد کرده و او را به فعالیت¬های صحیح و درست و مهارت¬های خوب زندگی وادار می‌کند.
انسان فطرتاً دارای حس کمال طلبی است و هر چرا که مطلوب و مورد پسند اوست دوست دارد بنابراین تلاش و کوشش کرده تا به کمال مطلوب خویش برسد اما تنها با امید به رحمت الهی وتلاش صادقانه می¬توان با شناخت اسباب و شرایط و بهره¬گیری از آن¬ها امیدوارانه زندگی کرد و به سرچشمه نورالهی رسید؛ اما اگر بدون تلاش و امیدواری به درگاه لایزال الهی موارد شناخت اسباب و شرایط و بهره¬مندی از کمال راه به جایی نبرد در واقع این امید، امید کاذب است.
هدف اصلی این نوشتار بررسی امید به زندگی از دیدگاه اسلام است، بنابراین این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که از نگاه قرآن امید چقدر در زندگی می¬تواند تأثیرگذار باشد.
روش این پژوهش تحلیلی کتابخانه¬ای است، در این راستا با استناد به آیات و روایات به هفت عامل از کارآمدترین عوامل امید شاره شد و همچنین به پنج مورد از موانع امید اشاره شد. در فصل بعد هفت مورد از مؤثرترین اثرات امید را بیان کردیم و در فصل آخر راهکارهایی را ارائه دادیم؛ که امید است با انجام این راهکارها ناامیدی ریشه¬کن شود و نهال امیدواری در دل مردم رشد و پرورش داده شود.
کلید واژه: امید، خوف، رجاء، توکل، حسن ظن به خدا، مثبت نگری

تعریف و تبیین موضوع

امیدواری حالتی نفسانی است که در آن انسان به اموری که انتظارش را دارد دلبستگی پیدا کرده است. امید در انتظار چیزی بودن است در حالیکه بیشتر وسایل و اسباب آن فراهم شده است. معمولا امید و آرزو در فرهنگ فارسی در کنار یکدیگر به کار می¬روند اما در زبان عربی به صورت جداگانه با عناوین «رجاء و امل» استعمال می¬شوند. امید در سلامت روانی انسان نقش مهمی بر عهده دارد. امید به زندگی انسان معنا می¬بخشد و هنگام هجوم مشکلات، ناملایمات، رنج¬ها،
اندوه¬ها و مصائب از فروپاشی روانی انسان جلوگیری می¬کند و مانع استیلای یأس و دلسردی بر انسان می¬گردد. بدون امید، تلاش ناموجّه و اضطراب و افسردگی حضور موجّه پیدا می¬کند و با سیاهی و تاریکی و ابهام افق آینده را می¬پوشاند. از این رو امید درسلامت، ربطی به آنچه گذشته است ندارد جز به لحاظ نتایج بعدی آن. از سوی دیگر منشأ اصلی امید نیز لذت و شیرین کامی و راحتی است که برای خود انسان حاصل می¬شود، آنچه منشأ نخستین پیدایش این حالت در نفس انسان است همان التذاذ خواهد بود که برای انسان فراهم می¬شود یعنی علت آن درونی و مربوط به خود انسان است. لذا در این پایان نامه با استناد به آیات و روایات مهمترین عوامل و موانع و اثرات امید را مورد بحث و بررسی قرار داده و در پایان راهکارهایی را ارائه خواهیم داد.

فهرست مطالب

چکیده: ‌أ
پیش‌گفتار: 1
مقدمه: طرح تحقیق 2
1- تعریف و تبیین موضوع 3
2-اهمیت و ضرورت تحقیق 3
3- اهداف و فوائد تحقیق 4
4- پیشینه موضوع تحقیق 4
5- سؤالات تحقیق 6
5-1- سؤال اصلی 6
5-2- سؤالات فرعی 6
6- فرضیه پژوهش 6
7- روش تحقیق 7
8- ساختار تحقیق 7
9- واژگان کلیدی 7
10- محدودیت ها مشکلات و موانع 7
فصل اول: تعاریف و کلیات 9
1- امید 10
1-1- معنای لغوی امید 10
1-2- معنای اصطلاحی امید 10
2- اسلام 11
2-1- معنای لغوی اسلام 11
2-2- معنای اصطلاحی اسلام 11
3- زندگی 11
3-1- معنای لغوی زندگی 11
3-2- معنای اصطلاحی زندگی 12
4- خوف 12
4-1- معنای لغوی خوف 12
4-2- معنای اصطلاحی خوف 12
فصل دوم: عوامل امید 13
1- توکل بر خداوند 14
2- یاد خدا در دل ها 17
3- حسن ظن به خدا 19
4- دوری از وساوس شیطانی و نفس 21
5- تأثیر دعا در امیدواری 24
6- ارتباط با ائمه علیهم السلام در امیدواری 27
7- پذیرش توبه 29
فصل سوم: موانع امید 34
1- قنوط 35
2- امید داشتن به غیر خدا 37
3-تکبر 39
4-ایجاد ترس از خدا 40
5- غفلت از یاد خدا: 42
فصل چهارم: اثرات امید 44
1-ایجاد امید به خدا 45
2-تلاش و کوشش 46
3-مثبت اندیشی 48
4-ایجاد امیدواری حتی در دل بیماران 49
5-ایجاد تحرک ونشاط 50
6-تسلیم شدن در برابر حق تعالی (مقام رضا) 51
7-صبر و شکیبایی 52
فصل پنجم: راهکار های قرآنی 54
1- راهکارهاى اعتقادى (معرفتى) قرآن براى ایجاد و القاى امید 55
1 – 1- اعتقاد به توحید و تأثیر آن در ایجاد امید 55
1 – 2- اعتقاد به نبوت و تأثیر آن در تحکیم امید 56
1 – 3- اعتقادبه معاد و تأثیرآن درتحکیم امید 58
2 – 1- راهکارهاى فردى 59
2 – 1– 1- ذکرخداوند 60
2 – 1– 2– ترس ازخدا (ترس امیدآفرین) 60
2 – 1– 3– توبه وانابه به سوى خداوند 61
2 – 1 – 4– تهجّد و شب‏زنده‏دارى 61
2 – 1 – 5 – هجرت وجهاد در راه خدا 62
2 – 2 – 1– احسان 63
2 – 2 – 1– 1– انفاق 63
2 – 2 -1– 2– عفو وگذشت 64
2 – 2 – 2– امربه معروف و نهى از منکر 64
2 – 2 – 3– وفاى به عهد 65
خاتمه و نتیجه 66
پیشنهادات 68
فهرست منابع: 70

فهرست منابع:

1- قرآن کریم
2- نهج البلاغه
3- آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم و دررالکلم، مترجم محمد علی الانصاری، جلد 2، تهران، چاپ افست، 1335.
4- انصاری، محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد 1، بیروت، دار صادر، بی تا.
5- جوادی آملی، پاینده، ابوالقسم، نهج الفصاحه، تصحیح و تنظیم: محمدامین شریعتی و عبدالرسول پیمانی، چاپ اول، قم، انتشارات پرهیزگار، 1385.
6- عبدالله، مراحل اخلاق، ویرایش علی اسلامی، چاپ نهم، قم، اسراء، 1393.
7- حر عاملی، محمد بن حسن، جهاد با نفس، مترجم: علی افراسیابی، چاپ دوازدهم، قم، نهاوندی، 1387.
8- حسینی، سید خلیل، بهشت اخلاق درسنامه تزکیه و خود سازی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، 1390.
9- دستغیب، سیدعبدالحسین، معراج، چاپ دوم، تهران، انتشارات حجب، 1389.
10- دستغیب، سیدعبدالحسین، گناهان کبیره، جلد اول، چاپ بیست و یکم، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1386.
11- دشتی، مجید، از کجا آمده ایم (سلسله مباحث اعتقادی)، جلد اول، چاپ اول، قم، انتشارات آخرین وصی، 1388.
12- دهخدا، علی اکبر، فرهنگ دهخدا، زیر نظر دکتر محمد معین، تهران، چاپ افست گلشن، 1342.
13- راغب اصفهانی، ابوالفضل، مفردات، ترجمه و تحقیق دکتر سید غلامرضا خسروی حسینی، چاپ سوم، انتشارات مرتضوی، 1383.
14- طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم سید محمدباقر موسوی همدانی، جلد 6، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
15- عروسی حویزی، عبدعلی، تفسیر نورالثقلین، مترجم: بخشایش عقیقی، جلد هشتم، عقیق،
بی تا.
16- عمید،¬ حسن، فرهنگ فارسی عمید، جلد اول، چاپ سیزدهم، تهران، امیر کبیر، 1391.
17- . قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران، مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن، 1383.
18- قرائتی، محسن، دقایقی با قرآن، چاپ اول، تهران، معاونت تربیت و آموزش ناجا، 1391.
19- قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، مصحح: علی¬اکبر مهدی¬پور، چاپ اول، قم، چاپخانه اسوه، 1378
20- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه احمد بان¬پور، جلد سوم، چاپ اول، مشهد، راز توکل،1390.
21- کوشاری، رضا، اوضاع در آخر الزمان، چاپ چهارم، قم، انتشارات تهذیب، 1386.
22- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، انتشارات مؤسسة الوفاء، 1404 هجری قمری.
23- محمدی ری¬شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، چاپ ششم، قم، دارالحدیث، 1380.
24- معتمدی، غلامحسین، انسان و مرگ (درآمدی برمرگ شناسی)، چاپ سوم، نشر مرکز، 1390.
25- معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، اجلاد 1 و 3، چاپ دوم، تهران، معین، 1381.
26- مقدادی اصفهانی، علی، نشان از بی نشان ها، جلد اول، چاپ سی و هفتم، نشر جمهوری، تابستان 1390.
27- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد 1، چاپ اول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374.
28- مکارم شیرازی، ناصر، قرآن حکیم و شرح آیات منتخب، چاپ دوم، قم، چاپ انتشارات اسوه، 1388
29- ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا، ترجمه المراقبات، ترجمه ابراهیم محدث، چاپ پنجم، قم، نشر اخلاق، 1380.
30- مؤسسه تحقیقات فرهنگی، فریادگر توحید، چاپ پانزدهم، قم، انتشارات انصاری، 1388.
31- موسوی همدانی، سید محمد باقر، ترجمه ی تفسیر المیزان، جلد ششم، چاپ پنجم، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
32- نراقی، ملا احمد، معراج السعاده، چاپ دوم، قم، نسیم حیات،1390.
33- نعمتی، علیرضا، راهی به سوی نور، چاپ سوم، قم، انتشارات باقری، 1377.
34- نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل، اجلاد 8 و 15، بیروت، مؤسسه آل¬البیت لاحیاء التراث، 1408 هجری قمری.
35- سبحانی¬نیا، محمد، مقاله: نقش امید در زندگی، فصلنامه یادگاران ماندگاران 14.
36- منصوری، خلیل، مقاله: زندگی در سایه امید، دانشنامه موضوعی قرآن کریم، چاپ مقاله.
37- رستگار صفت، روح الله، مقاله: ناامیدی و امید احمقانه به خدا، بخش قرآن، سایت تبیان.
38- سایت معارف قرآن www.marefquran.org