بررسی رابطه میان استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه‌ای خشن و پرخاشگری در کودکان

خشم و پرخاشگری یکی از پیچیده ترین هیجان های انسانی است که با او زاده می شود.

بررسی رابطه میان استفاده بیش از حد از بازیهای رایانه‌ای خشن و پرخاشگری در کودکان

مقدمه

خشم و پرخاشگری یکی از پیچیده ترین هیجان های انسانی است که با او زاده می شود. همه در طول زندگی بارها در موقعیت های مختلف خشم و پرخاشگری را تجربه کرده ایم. خشم کنترل نشده ما را از رسیدن به اهدافمان باز می دارد و به اختلال در روابط بین فردی و به هم ریختگی ساختار درونی و روانشناختی ما منجر می شود(فلاح، 1385).
حالت خشم و خشونت یک حالت شدید هیجانی است که با واکنش وحشیانه، باعث حمله به عامل ایجادکننده و زیان و آسیب به آن می‌شود. به عبارت دیگر خشم خود نوعی هیجان است که برای مقابله و معارضه با عوامل تهیه‌کننده منافع و مصالح فرد یک حالت تعارضی در وی پدید می‌آورد. معمولا در کتب کلاسیک، تهاجم یا خشونت را به دو گروه تقسیم می‌کنند: ـ گروه اول،‌مبنای بیولوژیکی دارد و فطری است و در حیوانات دیده می‌شود. مثل تهاجم برای به‌دست آوردن غذا، تهاجم برای رفع خطر و… ـ گروه دوم، حالت تهاجم که بر مبنای فعل و انفعال روانی می‌باشد و در نتیجه محرومیت و ناکامی در فرد تظاهر می‌کند. (البته باید توجه داشت که همیشه در نتیجه ناکامی، پرخاشگری ظاهر نمی‌شود و امکان ظهور واکنش‌های دیگر نیز می‌رود.) تهاجم و پرخاشگری ممکن است در برابر امیال دور از دسترسی که در آینده نیز امکان رسیدن به آنها نیست به‌وجود می‌آید که این خود ناکامی محتمل محسوب می‌شود.روان شناسانی که اعتقادات نظری متفاوتی دارند در مورد چگونگی تعریف پرخاشگری اساساً با هم توافق ندارند. موضوع اصلی این است که آیا باید پرخاشگری را براساس پیامدهای قابل دیدن آن تعریف کنیم یا براساس مقاصد شخصی که آن را نشان می دهد. ( حسینی ، 1389 )
همزمان با رشد تکنولوژی و ورود بازی های رایانه ای به مرز و بوم كشور، این بازی‌ ها به دلیل داشتن جذابیت‌هاي ناشي از تصاویر متنوع و گيرا، گرافیک بالا، هیجانات زیاد و راحتی استفاده از آن، به سرعت جای خود را در میان کودکان و نوجوانان باز کرده است. دامنه و گستردگي استفاده از این پديده به اندازه ای است که کمتر کودک و نوجواني را می توان یافت که از بازی های رایانه ای بی بهره مانده باشد. همچنین در اغلب خیابان های شهر و روستاها کلوپ های مربوط به بازی های رایانه رایج شده و با گسترش امکانات استفاده از اینترنت، گیم نت ها هر چه بیشتر مورد استقبال کاربران این گونه بازی ها قرار گرفته است. تولید کنندگان و توزیع کنندگان اين بازي‌ها، براي كسب سود بيشتر هر روزه بازی های جدیدی را وارد بازار كرده و در هر بازی جدید جذابیت هاي بیشتر و هیجانات تازه اي برای جذب مشتری اضافه می نمايند. اغلب والدين نيز بي آن كه نگران اثرات مخرب اين کالای “تجاری ـ هیجانی” باشند، به رفتار فرزند خود عادت كرده و منفعلانه به اين وضعيت تن داده اند(حسینی، 1389).
مهمترین مشخصه بازی های رایانه ای حالت جنگی اکثر آنهاست و این که فرد باید برای رسیدن به مرحله بعدی بازی با نیروهای به اصطلاح دشمن بجنگد ، استمرار چنین بازی هایی کودک را پرخاشگر و ستیزه جو بار می آورد. “خشونت” مهمترین محرکه ای است که در طراحی جدیدترین و جذابترین بازی های کامپیوتری به حد افراط از آن استفاده می شود، چهره های معروف هالیوود که در فرهنگ ما انسانهای ضد ارزش و غیراخلاقی هستند، در این بازی ها به صورت قهرمانهای شکست ناپذیر جلوه نمایی می کنند(حسینی، 1389).

بیان مساله

به نظر می رسد ارائه یک تعریف برای اصطلاح پرخاشگری که مورد قبول همگان باشد امکان پذیر نیست زیرا نظرگاه های متفاوت درباره این که آیا باید پرخاشگری را بر اساس نتایج ملموس و عینی آن و یا بر اساس نیت و مقاصد شخصی افراد تعریف کنیم، باعث پدید آمدن تعریف های متفاوتی از پرخاشگری شده است: برخی از روانشناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که موجب آسیب دیگران شود یا بالقوه بتواند به دیگران آسیب بزند. این آسیب می تواند بدنی مانند کتک زدن، لگد زدن و گاز گرفتن، یا لفظی مانند ناسزاگویی و فریاد زدن و یا حقوقی، مانند به زور گرفتن چیزی باشد. در تعریف پرخاشگری باید گفت که پرخاشگری رفتاری است که هدف آن صدمه زدن به خود و یا دیگران می باشد . قصد و نیت در اینجا مشخص کننده رفتار پرخاشگرانه می باشد. یعنی رفتاری که به دیگران از روی قصد و نیت قبلی به منظور صدمه رساندن به خود و یا دیگران انجام می شود پرخاشگری نام می گیرد(محمدی، 1389)
ارائه تعریف جامع و مانعی از بازی که مورد تأیید همه نظریه پردازان روان شناسی باشد وجود ندارد. هر صاحب نظری بر اساس تجارب، مشاهدات، اعتقاد، نگرش و دیدگاه خود بازی را به نوعی تعریف کرده است. و هر یک از این تعاریف با برجسته نمودن جنبه ای از بازی دیدگاه خاصی را ارائه نموده است. بین تعاریفی که از بازی شده وجود اشتراک و تشابه زیادی وجود دارد. هارلوک در تعریف بازی می نویسد: «بازی» عبارت است از هر نوع فعالیتی که برای تفریح و خوشی و بدون توجه به نتیجه نهایی، صورت می گیرد. انسان به طور داوطلبانه وارد این فعالیت می شود و هیچ نیروی خارجی و یا اجباری در آن دخیل نیست.
بازی، که به معنی تلاش و فعالیت لذت بخش و خوشایند و مفرّح است، برای رشد همه جانبه کودک ضرورت تام دارد.نخستین گروهی که کودک بعد از خانواده در پیش رو دارد گروههای بازی دوران کودکی است که از این طریق کودک احساس تعلق به گروه و عضویت در آن را دارد. از خصوصیات کودکان، فعال بودن، خوشحالی، خیال پردازی، شلوغ کردن و پرسشگر بودن را می توان نام برد. اسپنسر می گوید: هدف عمده بازی، تخلیه نیروی اضافی بدن است که کودکان با لگد زدن، جیغ کشیدن، کشتی گرفتن و غیره انرژی اضافی را به مصرف می رسانند. بازی، برای کودکان خوشایند بوده و احتیاجی به تشویق ندارند بلکه ذاتا آن را دوست داشته زیرا محرک در بازی خیلی قوی بوده و حالت شادی و آزادی را به دنبال دارد. در بازی ها باید مراقب بود که بر فضای بازی کودکان پستی و رذالت و شیطنت و خیانت، حکمفرما نشود و عفت و صداقت و امانت و عطوفت و صفا و برادری و خواهری و عفو و گذشت حاکم گردد(عزیزی، 1390)
آنچه بيشتر کودکان و نوجوانان را شيفته خود مي کند، بازي هاي رايانه اي است. پيشرفت کيفيتي اين بازي ها به فاصله ي کوتاهي در ايران رواج يافته و بازار اسباب بازي و لوازم سمعي و بصري را به تسخير خود در آورده است(محمدی، 1389).
امروزه با رشد سریع اینترنت و ارتباطات این بازی ها به فاصله کوتاهی در ایران رواج یافته است ، این نوآوری بشر که امروزه تقریبا در اوقات فراغت اکثر بچه ها راه یافته ، همچون دیگر ساخته های دوست بشر دو رو دارد که یک روی آن استفاده صحیح در کارها و کمک به رشد و سعادت بشر و روی دیگر آن استفاده غلط است که موجب رکود علمی و همچنین رشد نابهنجاری ها در جامعه می شود ، با توجه به اینکه گرایش بیش از حد به بازی های رایانه ای و اثرات منفی این بازی ها بر روی اقشار مختلف جامعه و تاثیرات منفی آن بر روی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مواجه هستیم و این موضوع در سالهای اخیر روز به روز بیشتر قابل مشاهده می باشد ، لذا محقق ، تحقیق حاضر را جهت بررسی علل واقعی آن و ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع مشکلات احتمالی انتخاب و اجرا می نماید . با توجه به مطالب فوق ، سئوال پژوهشی به شرح زیر مطرح می گردد : آیا رابطه ای بین بازی های رایانه ای و پرخاشگری وجود دارد ؟

فهرست مطالب

فصل اول :
کلیات پژوهش 1
مقدمه 2
بیان مساله : 3
اهمیت و ضرورت تحقیق : 5
اهداف تحقیق : 8
هدف کلی : 8
هدف جزئی: 8
فرضیه تحقیق : 8
فرضیه اصلی 8
فرضیه های فرعی 8
تعاریف متغیر های تحقیق : 9
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش 10
مقدمه: 11
پیشینه پژوهشی پرخاشگری 11
پیشینه تجربی تاثیر بازیهای رایانه ای : 15
انواع پرخاشگری‌ 20
ثبات پرخاشگری 21
ادراک مقاصد دیگران و رفتار پرخاشگرانه 21
تفاوت های جنسیتی 22
الگوی خانواده و پرخاشگری 23
بازی‌های خشن علت پرخاشگری کودکان 24
سایر علل‌ خشونت‌ و پرخاشگری‌: 25
پیشگیری و درمان 31
فرضیه ناکامی – پرخاشگرانه 32
علل و عوامل پرخاشگری 32
عوامل خانوادگی پرخاشگری 32
عوامل محیطی (اجتماعی – فرهنگی) 34
زیان‌های پرخاشگری 35
تکنیک‌هایی لازم برای کنترل پرخاشگری در محیط خانواده 36
درمان پرخاشگری: 37
روش هایی برای درمان پرخاشگری کودکان 38
جنگ بچه ها 39
پرخاشگری در كودكان 40
جلوگیری از ذاتی شدن پرخاشگری 42
رفتار والدین و تأثیر آن بر كودكان 43
شوخی كردن 45
کودکان و پرخاشگری 46
فصل سوم
روش تحقیق 50
روش تحقیق : 51
جامعه ی مورد مطالعه : 51
حجم نمونه : 51
ابراز پژوهش 51
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 53
مقدمه 54
اطلاعات جمعیت شناختی؛ 54
تحلیل داده های توصیفی؛ 54
تحلیل استنباطی داده های پژوهش؛ 55
فصل پنجم: نتیجه گیری 57
نتایج فرضیه ها 58
نتیجه گیری 58
پيشنهادهايي براي تحقيقات آتي: 61
‌‌‌محدوديت هاي پژوهش: 61
منابع : 63

منابع:

۱-اتکینسون . اسمیت ، متن کامل زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه دکتر محمدنقی براهنی و همکاران ، تهران رشد . (۱۳۸۵)
۲-اسدپور ، حاتم. بررسی تاثیر فعالیت ورزشی بدمینتون بر ویژگی دانش آموزان پسر ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس( ۱۳۸۱ )
۳-اکبری ، ابوالقاسم. مشکلات نوجوانان و جوانان ، چاپ دوم نشر ساوالان تهران . (۱۳۸۱)
۴-بیلر رابرت ، کاربرد روانشناسی در آموزش و پرورش ، ترجمه پروین کدیورد ، نشر دانشگاهی (۱۳۷۱)
۵-پارسا ، محمد ، زمینه نوین روانشناسی ، انتشارات بعثت (۱۳۸۳)
۶-پاکزادیان ، سید محمد ، بروشور دفتر مرکز ی مشاور وزارت علوم و تحقیقات ، دفتر سلامت روان
۷-تندنویس ، فریدون . جایگاه ورزش در اوقات فراعت دانشجویان کشور ، دانشگاه تربیت معلم ، (۱۳۷۸) نشریه علمی و پژوهشی حرکت ، شماره ۲ .
۸-جهانگیری ترکان ،بررسی مقایسه ای اضطراب در دانش آموزان تیزهوش و عادی مقطع اول دبیرستان ارومیه ، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی ، دانشگاه ارومیه . (۱۳۸۵) .
۹-حسینی ابوالقاسم ، اصول بهداشت روانی ، مشهد ، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی . (۱۳۷۱ ) .
۱۰-دژکام محمود ، نظریه های عمده روان درمانی ، کروز ، تبریز . (۱۳۶۶) .
۱۱-دلاور علی،.روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، موسسه نشر ویرایش، چاپ شانزدهم . (۱۳۸۳)
۱۲-رابرت جی ، گاچل آنرور بام ، دیوید ، اس ، گرانش . روانشناسی تندرستی ، مترجم غلامرضا خویی نژاد . ( ۱۳۷۷) .
۱۳-رحمانی نیاز فرهاد ، . ورزش و بهداشت روانی ، ماهنامه ورزش و ارزش ، وزارت آموزش و پرورش ، نشریه دفتر تربیت بدنی پسران شماره ۱۶۵ . (۱۳۸۰) .
۱۴-روشن رسول ، تاثیر آرامسازی تدریجی ، پس خوراند زیستی و دارو درمانی در کاهش فشار روانی، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس . (۱۳۷۵) .
۱۵-سروری محمدحسین ،روانشناسی ورزشی ، تهران ، انتشارات یگانه . (۱۳۷۰) .
۱۶-شاملو سعید ، . بهداشت روانی ، تهران ، انتشارات رشد . (۱۳۶۶) .
۱۷-صاحب الزمانی منصور ، بررسی اثر یک برنامه تمرین سه ماهه کاراته بر روی میزان پرخاشگری نوجوانان دانش آموز شهرستان تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس . (۱۳۷۴) .
۱۸-صادقی مریم ، مقایسه سبک های مقایسه با استرس دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار دختر و پسر دانشگاه تبریز ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه ارومیه . (۱۳۸۶) .
۱۹-عبدلی بهروز ، مبانی روانی – اجتماعی تربیت بدنی و ورزش ناشر – تهران – بامداد کتاب . (۱۳۸۶) .
۲۰-عمران عباس ، بررسی ارتباط بین میزان افسردگی و ساعات اشتغال به ورزش هفتگی در دانشجویان پزشکی قزوین ، پایان نامه دکتری ، دانشگاه علوم پزشکی قزوین . (۱۳۷۷) .
۲۱-کریمی یوسف . روانشناس اجتماعی ، تهران ، نشر ارسباران . ( ۱۳۸۰)
۲۲-محرم زاده ، مهرداد . جسمانی روانی اجتماعی در تربیت بدنی – تهران ، دانشگاه پیام نور . ( ۱۳۸۴) .
۲۳-محی الدین بنات ، مهدی . روانشناسی انگیزش و هیجان ، تهران نشر دانا ، چاپ اول . (۱۳۷۴) .
۲۴-میلانی فر بهروز ، بهداشت روامی ، چاپ پنجم ، نشر قوس . (۱۳۷۶) .
۲۵-هنری پاول ماسن و همکاران. رشد شخصیت کودک ، ترجمه مهشید یاسایی ، تهران ، مرکز نشر ، چاپ دوازدهم ( ۱۳۷۷ ).

منابع لاتین :

۲۶٫ Achenbach , TM . child Behavior check List and related instreditor . The use of psychological Testing for treatment planni Law rence Erlbam Associates ; Hill sdale , NJ : 1994
27. American psychiatric Association . Diagnostic and statistic disorders . … . Authors ; Washington , Dc : 1994
28. Atkins MS , stoff DM , Osborne ML , Distinguishi aggression and hostile aggression 1993
29. Baamel .S. (1995). Deating with depression naturally new cannan . eT : Keats publishing .
30. Bandura , A. Aggression : A social learning analysis . prentic-Hall ; oxford English 1973