مروری بر تئوری های حسابداری

چندین دهه است تحقیقات حسابداری ازروش علمی استفاده می‌کنند. روش علمی ریشه در دیدگاه‌های پوزیتیویستی داشته و روش اصلی انجام تحقیق درعلوم طبیعی است.

1- تئوری‌های انتقادی حسابداری

چندین دهه است تحقیقات حسابداری به میزان زیادی از «روش علمی» استفاده می‌کنند. روش علمی ریشه در دیدگاه‌های پوزیتیویستی (تجربه‌گرایی) داشته و روش اصلی انجام تحقیق در علوم طبیعی است. اقتصاددانان نئوکلاسیک یا همان بنیان‌گذاران مکتب شیکاگو استفاده از این روش در تحقیقات اقتصاد (و به تبع آن حسابداری) را ایجاد کرده و آن را بسط و توسعه دادند.
هر روش تحقیق و پژوهش دارای فلسفه و پشتوانه فکری است که به تشریح مواضع هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی آن پرداخته و دیدگاه‌های آن روش را توجیه می‌کند. به طور خلاصه، هستی‌شناسی عبارت است از نظریه‌ای عام، درباره این که «چه چیزها یا جوهرهایی در جهان وجود دارد». هستی‌شناسی پژوهشی، به عنوان شاخه‌ای از هستی‌شناسی عام، بازتاب نگرش پژوهشگر درباره سرشت جهان اجتماعی است.

1-1- تئوری متمرکز بر ماهیت نقدکننده حسابداری

در ادبیات حرفه حسابداری این تمایل وجود دارد تا به هر تحقیق غیر پوزیتیویستی (اثبات‌گرا) عنوان پژوهش‌های انتقادی اطلاق گردد. متأسفانه این مسأله در مورد بسیاری از تحقیقات صورت گرفته در علوم اجتماعی صحیح است و این عنوان می‌تواند به دامنه‌ای از تئوری‌ها (تحقیقات) که نگاهی انتقادی به جامعه و فرآیندهای اجتماعی دارند اطلاق گردد. با این دیدگاه این اصطلاح به طور نسبتاً صحیحی به کار رفته و معنای وسیعی نیز در خود دارد.

3- خلاصه و نتیجه‌گیری

نتیجه‌گیری
مباحث مطرح شده در این مقاله نگاه مختصری به برخی از رویکردهای تئوری حسابداری می‌باشد که در طی زمان به وجود آمده و توسعه یافته‌اند. در حالی که آنها در جهت‌گیری‌های خود متفاوتند، ولی نکات مشترکی نیز بین آنها وجود دارد. در حالی که اصطلاح «مطالعات انتقادی» خود دارای معنای خاصی است اما در مجموع، اغلب از این رویکردها با عنوان «مطالعات انتقادی» نام برده می‌شود. در این معنا «مطالعات انتقادی» اشاره به مجموعه‌ای از تئوری‌های همگن دارد که اصولاً ریشه‌های آنها به عرف‌های فلسفی کشورهای اروپایی تا آنگلو ـ آمریکایی برمی‌گردد.

فهرست مطالب

1- تئوری‌های انتقادی حسابداری 6
1-1- تئوری متمرکز بر ماهیت نقدکننده حسابداری 8
1-2- تئوری متمرکز بر ماهیت تفسیرکننده حسابداری 11
1-3- تئوری متمرکز بر ماهیت ساختاری حسابداری 15
1-4- تئوری متمرکز بر ماهیت زبان‌گونه حسابداری 16
1-5- تئوری حسابدرای متمرکز بر ماهیت خطابه‌ای حسابداری 20
1-6- تئوری حسابداری متمرکز بر ماهیت هرمنوتیک حسابداری 23
2- تئوری های هنجاری، پلی بین واقعیت و غایت حسابداری 24
2-1- بحران در دانش‌ حـسابداری‌ 25
2-2- اخلاق،فلسفه‌ی کانت و اندیشه‌ی انتقادی 30
2-3- روش‌شناسی هنجاری و قـضاوتهای ارزشـی در حسابداری 34
2-4- اخلاق‌ و رویـکرد اخـلاقی در تئوری حـسابداری 39
3- خلاصه و نتیجه‌گیری 41
منابع و ماخذ 44

منابع و ماخذ

1. آتشین صدف، عبدالرضا. (1384)، ساختارگرایی. دریافت شده از پایگاه اینترنتی باقرالعلوم.
2. صادقی فسائی، سهیلا؛ ناصری‌راد، محسن. (1390)، عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی: هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی. مطالعات اجتماعی ایران، سال پنجم. شماره 2 (پیاپی 14)
3. کالاگر، شون؛ ترجمه علیرضا هدایت. (1388)، هرمنوتیک و رابطه آن با علوم شناختی. دریافت شده از پایگاه اینترنتی باقرالعلوم.
4. پین،مایکل،1382،فرهنگ اندیشه‌ی انـتقادی از روشـنگری تا پسامدرنیته،مترجم.پیام‌ یزدانجو،چاپ اول،تهران‌.نشر‌ مرکز.
5. سروش،عبد الکـریم،1359.دانـش و ارزش،پژوهشی در ارتباط علم و اخلاق‌.چاپ‌ سوم، انـتشارات بـاران.
6. کـورنر،اشتفان،1380،فلسفه‌ی‌ کانت‌،مترجم‌ عزت اله فولادوند.چـاپ دوم.تـهران.انتشارات‌‌ خوارزمی‌.
7. نجف‌زاده،رضا،1381،مارکسیسم غربی و مکتب فرانکفورت،چاپ اول،تهران،انتشارات‌ قصیده‌سرا.

8. Arrington C. E. and J. Francis (1989), “Letting the Chat Out of the Bag” Deconstruction, Privilege and Accounting Research, Accounting, Organization and Society, v 14, pp 1-28.
9. Boland, R. (1989), :Beyond the Objectivist and the Subjectivist: Learning to read Accounting as Text”, Accounting, Organization and Society, v 14, pp 591-604.
10. Chua, Wai Fong (1988). “Interpretive Sociology and Management Accounting Research – A Critical Review”, Accounting, Auditing and Accountability, v 1, pp 59-79.
11. Chua, Wai Fong (1986), “Radical Developments in Accounting Thought”, The Accounting Review, v 61, pp 601-632.
12. Dillard, Jesse. (1991), “Accounting as a Critical Social Science”, Accounting, Auditing and Accountability Journal, v 4, pp 8-28.
13. Gaffikin, M. (2006), The Critique of Accounting Theory. Accounting & Finance Working Paper, School of Accounting & Finance, University of Wollongong. Australia.
14. Gaffikin, Michael. (2005a), ” Accounting Research and Theory: the age of neoempiricism”, UOW, School of Accounting & Finance, Working Paper 05/07.
15. Laughlin, R. (1999), :Critical Accounting: Nature, Progress and Prognosis”, Accounting, Auditing and Accountability Journal, v 12, pp 73-78.
16. Loft, A. (1986), “Towards a Critical Understanding of Accounting: The Case of Cost Accounting in the UK, 1914-1925”, Accounting Organization and Society, v 11, pp 137-169.
17. Macintosh, N. B. (2002), Accounting, Accountants and Accountability Postructural positions, London Rout ledge.
18. Mouck, Tom. (1992), “The Rhetoric of Science and the Rhetoric of Revolt in the ‘Story’ of Positive Accounting Theory”, Accounting, Auditing and Accountability Journal, pp 35-56.
19. Rorty, Richard. (1992), The Linguistic Turn, Chicago: The University of Chicago Press.
20. Sikka, p. and H. Wilmott. (1997), :Practicing Critical Accounting”, Critical Perspectives in Accounting, v 8, pp 149-165.
21. Tomkins, C. and R. Groves. (1983), “The Everyday Accountant and Researching His Reality”, Accounting, Organizations and Society, v 8, pp 361-374.
22. Wilmot, Hugh. C. (1983), “Paradigms for Accounting Research: Critical Tomkins and Groves ‘Everyday Accountant and Researching Reflections on Accounting, Organizations and Society, v 8, pp 389-405 His Reality”.
23. Archer,Simon.1993.Mattessich”s Critique Of Accounting,University of Surrey.
24. Mattessich, Richard, 1995, Critique Of Accounting.USA.Quorum Books.
25. Mattessich, Richard. 1972, Methodological Preconditions and Problems of A General Theory of Accounting.The Accounting Review.Vol XL VII.No 3.
26. Riahi Belkaoui,Ahmed,1989,The Coming Crisis in Accounting.New York. Quorum Books.