بررسی رابطه میان بانکداری الکترونیک و کنترل نقدینگی در بانک رفاه

در این تحقیق به دنبال اثبات این فرض بودیم که روند تغییرات تجهیزات الکترونیکی در بانک رفاه ایران تاثیر مستقیمی بر ارتقای مدیریت نقدینگی داشته است

چكيده

همراه با پيشرفت تكنولوژي و با توجه به پيوند همه جانبه زندگي انسان با فن آوري هاي ارتباطاتي و خصوصاً اينترنت، سيستم بانكداري در تمامي كشورها در قرن اخير دچار تغيير و تحولاتي بوده است. تمامي اين تلاشها در جهت كاهش هزينه سرمايه و هزينه فرصت از دست رفته و افزايش كارايي سرمايه گذاري هاي انجام شده بوده است. در اين راستا مديريت نقدينگي وجوه اخذ شده از درجه اهميت بالايي برخوردار مي گردد. در این تحقیق به دنبال اثبات این فرض بودیم که روند تغییرات تجهیزات الکترونیکی در بانک رفاه ایران تاثیر مستقیمی بر ارتقای مدیریت نقدینگی در بانک رفاه داشته است . در همین راستا پس از شناسايي عوامل موثر بر نقدينگي بانك در بانك رفاه ايران، روند تغييرات آنها در بازه زمانی سال 1384 تا 1392 مورد بررسي قرار گرفت. سپس با استفاده از نرم فزار آماريSPSS 19 تاثير هر يك بر روي متغير هاي شاخص نقدينگي مورد آزمون قرار گرفت. به این منظور 38 آزمون فرعی انجام شد و در نهایت این نتیجه حاصل شد که تاثیر متغیرهای مستغل بر متغیر وابسته فرضیه اصلی، کمتر از 50% بوده است.
كلمات كليدي: بانكداري الكترونيك، كنترل نقدينگي، بانك رفاه، پول الكترونيك

تعریف مسئله

درسال های اخیر، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک درسیستم بانکی کشور قابل توجه بوده است، حال آنکه در طی این مدت رشد نقدینگی در اقتصاد ایران به شدت افزایش یافته است و لذا این گمان می رود که رابطه ای میان استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک و رشد نقدینگی وجود داشته باشد از این رو هدف این پایان ¬نامه تاثیر بهره گیری از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیکی (خودپرداز،پایانه فروش وپایانه شعب) برمدیریت نقدینگی در بانک رفاه ایران با استفاده از داده های ماهانه دردوره پنج¬ساله 1386 تا 1390 می باشد.

اهمیت و ضرورت تحقیق

از ویژگی های قرن حاضر، توسعه ی اعجاب آور تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات و بکارگیری آن برای افزایش سرعت و کیفیت در ارائه¬ی خدمات می باشد.کیفیت خدمات و رضایت مندی مشتری از مباحث استراتژیک برای سازمان های خدماتی به شمار می روند. ارائه ی خدمات با کیفیت بالا برای بقاء و سودآوری سازمان ها ضروری است. نیاز به درک و ارتقاء کیفیت خدمات با توجه به مزایایی که ارائه ی خدمات با کیفیت بالا همچون حفظ مشتری، وفاداری مشتری، جذب مشتریان جدید، ایجاد رضایتمندی پایدار در مشتری و غیره برای سازمان دارد، مورد توجه قرار گرفته است. در دنیای رقابتی امروز ارائه ی خدمات با کیفیت بالا یک ضرورت برای سازمان های خدماتی به-خصوص بانک ها می باشد. در سال های اخیر صنعت بانکداری به دلیل تغییر و تحولات عمده ای که در زمینه های فناوری و توسعه ی ارتباطات به وجود آمده، تغییرات چشمگیری داشته است. گسترش ارتباطات الکترونیکی و دسترسی تعداد زیادی از مردم جهان به شبکه¬ی جهانی اینترنت، بستری مناسب برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فرآهم نموده است.
این امر موجب افزایش رقابت در صنعت بانکداری شده و ارائه¬ی خدمات بانکداری الکترونیکی را به همراه داشته است.
پایه پولی که از مجموع کل پول نقد در دست مردم وبانکها و سپرده های بانکها نزد بانک مرکزی تشکیل می شود با توجه به تغییرات ضریب فزاینده پولی، حجم نقدینگی در اقتصاد را مشخص می کند. از این رو متناسب با افزایش یا کاهش این ضریب، توان بانکها در اعطای تسهیلات تغییر می کند.
بر اساس آخرین آمار منتشره از سوی بانک مرکزی ضریب فزاینده پولی در آذر ماه 1388 نسبت به اسفند ماه 1387با افزایش 89/0 واحد درصدی از 52/3 درصد به 41/4 درصد افزایش نشان می دهد. این افزایش منجر به افزایش 27هزارو56میلیارد تومانی در حجم نقدینگی شده است.
حجم نقدینگی در این دوره از 190هزار و 137میلیارد تومان به 217هزارو192میلیارد تومان افزایش نشان می دهد.
بر این اساس توان وام دهی جدید بانکها در این دوره ، با توجه به افزایش ضریب فزاینده پولی و کسر ذخایر قانونی بانکها نزد بانک مرکزی رقمی بالغ بر 18هزار و 866 میلیارد تومان را در برگرفت .افزایش فوق در توان عرضه پول توسط بانکها در حالی صورت گرفته است که در طی این مدت با کاهش 8/8 درصدی پایه پولی روبرو بوده ایم.
از جمله علل افزایش ضریب فزاینده در 9ماهه نخست سال 1388می توان به کاهش نسبت پول نقد به سپرده مردم اشاره کرد.
این نسبت ارجحیت مردم را در مورد نگهداری درصدی از پول بصورت نقد ، و در مقابل درصدی که به صورت سپرده دیداری نزد بانکها نگهداری می کنند را نشان می دهد.
بر اساس آمار بانک مرکزی نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به سپرده های دیداری در طی اسفند ماه 1387تا پایان آذر ماه 1388از 9/42 درصد به 7/38 درصد کاهش نشان می دهد . این کاهش دلیلی است بر افزایش تمایل مردم در نگهداری پول نقد خود به صورت سپرده های دیداری نزد بانکها.
با توجه به اینکه برابر سیاستهای پولی بانک مرکزی نرخ ذخیره قانونی بانکها درسال 1388مطابق با سال 1387در نظر گرفته شده و پایه پولی نیز در این دوره کاهش نشان می دهد. بنابراین تنها علت افزایش در ضریب تکاثری، حجم نقدینگی و توان انبساطی بانکها در پرداخت تسهیلات (خلق پول جدید) در این دروه را می توان به افزایش ارجحیت مردم در نگهداری پول نقد خود به صورت سپرده های دیداری عنوان کرد. در این راستا کنترل نقدینگی بانکها به عنوان موضوعی که تاثیر مستقیمی بر خطر ورشکستگی بانکها از یک طرف و کاهش میزان سوددهی آنها در شرایطی که بانکهای رقیب از مدیریت نقدینگی بهتری بهره گرفته اند، از اهمیتی قابل توجه بهره مند می گردد.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق 1
1-1- تعریف مسئله 2
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق 2
1-3- اهداف تحقیق 3
1-4- سؤال هاي تحقيق 4
1-5- متغیرهای تحقیق 4
1-6- فرضیات تحقیق 5
1-6- تعاریف واژههای کلیدی تحقیق 9
1-7- روش شناسی تحقیق 10
1-8- خلاصه فصل اول 10
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق 11
2-1- مقدمه 12
2-2- پیشینه تحقیق 12
2-3- تاریخچه بانکداری الکترونیک در جهان 14
2-4- تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران 15
2-5- معرفی بانکداری الکترونیک 16
2-6- جایگاه اینترنت در نظام بانکی 19
2-7- پول الکترونیکی چیست؟ 20
2-8- پیامدهای اقتصادی گسترش استفاده از پول الکترونیکی‌ 22
2-9- اجزای بانکداری الکترونیک در ایران 24
2-10- كارت اعتباري 25
2-11-پایانه فروش 32
2-12- خودپرداز 34
2-13- موبایل بانک 36
2-14- اس ام اس بانک 37
2-15- مدیریت نقدینگی در بانکها 38
2-16- بررسي ميزان استفاده از بانكداري اينترنتي در ايران 43
2-17- ده سال بانکداری الکترونیک به روایت آمار 45
2-18- بانك رفاه كارگران ايران 55
2-19- خلاصه فصل دوم 62
فصل سوم: روش شناسی تحقیق 64
3-1- مقدمه 65
3-2- متغیرها 65
3-3- فرضیات تحقیق 68
3-4- نرم افزار تحلیل آماری SPSS 72
3-5- تحلیل خروجی نرمافزار SPSS 72
3-6- خلاصه فصل سوم 75
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 76
4-1- مقدمه 77
4-2- بیان نتایج 77
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها 119
5-1- مقدمه 120
5-2- خلاصه 120
5-3- محدودیت های تحقیق 120
5-4- نتيجه گيري 121
5-5- پیشنهادات مبتنی بر تحقیق 123
5-6- پيشنهادات براي تحقيقات آينده 124
منابع و مآخذ 125

منابع و مآخذ

اداره بررسي ها و سياست هاي اقتصادي بانک مرکزی جمهوري اسلامي ايران(1389). گزارش اقتصادي و ترازنامه سال های 1370 تا 1388. مصوب مجمع عمومي(1391).
اردکانی، سعید؛ باقرزاده، محمد. (1388). نقش خدمات نوین بانکی در جذب مشتران جدید- مطالعه موردی: دستگاههای پایانه فروش(pos). تهران: کتاب اولین کنفرانس بین المللی بازاریابی خدمات بانکی.
جبارزاده، عیسی. (1391). چارچوب ارتقاء امنیت سیستم بانکداری الکترنیک بر مبنای رفتار مشتریان بانک مبتنی بر مدل پذیرش تکنولولوژی- مطالعه موردی بانک ملت، پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبائی.
جنیدی، لعیا. (1387). نگاهی به بانکداری از طریق دستگاههای تلفن همراه. نشریه بانک ملی ایران، شماره 142.
حسینی، مژگان. (1379). چشم¬انداز بانکداری الکترونیک در ایران-قدم های بلند و استوار. کتاب مقالات اولین همایش بانکداری الکترونیکی، ص 152-139.
حبیب¬پور، کرم، صفری، رضا. (1388). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی، چاپ دوم. تهران: نشریه لویه.
دژپسند، فرهاد؛ سلطانی، پ. (1384). نقش بانکداری الکترونیکی در توسعه و تجارت الکترونیکی ایران. کنفرانس سالیانه سیاستهای پولی و ارزی، چاپ اول، ص 29.
سلطانی، شاهرخ. (1383). کیوسک خودپرداز. تهران: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
سید جوادین، سید رضا؛ سقطچی، مریم. (1385). بانکداری الکترونیک و سیر تحول آن در ایران. تهران: ماهنامه تدبیر، شماره 170.
سورین، ورنرجی؛ دبایر تانکارد، جیمز. (1381). نظریه های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ص 32 و 312.
شریفی، محسن؛ آیت، ناصر. (1379). بررسی موانع استفاده از پول الکترونیکی. کتاب مقالات اولین همایش بانکداری الکترونیکی، ص 96-87
فکور ثقیه، امیرمحمد. (1388)بانکداری الکترونیک از تئوری تا عمل. مشهد: نشر ترانه.
کوارویی، محمدمهدی. (1385). عوامل موثر بر پذیرش بانکداری الکترونیک در میان مشتریان بانک پارسیان. پایان¬نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبائی.
مديريت كل نظارت بر بانك ها و موسسات اعتباري- اداره مطالعات و مقررات بانكي. (1384)، رويه هاي موثر مديريت نقدينگي بانك ها ، انتشارات كميته نظارت بر بانكداري.
میرزایی سرو کلایی، رحمت؛ الوندی، نغمه. (1387). ضرورت بانکداری الکترونیک در شهر الکترونیک. مجله جهانی رسانه، دانشگاه تهران، شماره 5.
مومنی، منصور؛ فعال قومی، علی. (1378). تحلیل های آماری با استفاده از SPSS. تهران، نشر کتاب نو.
ناظمی، شمس¬الدین؛ میرابی، علی. (1388). چالش ها و موانع فراروی بانکداری نوین در ایران. تهران: کتاب اولین کنفرانس بین المللی بازاریابی خدمات بانکی.
ناظمی، شمس¬الدین؛ مرتضوی، سعید؛ راحتی، تکتم. (1384). نقش شیوه های نوین ارائه خدمات بانکی در جذب مشتری و بهبود کارایی سیستم بانکی- مطالعه موردی بانک های سپه شهر مشهد. پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 19، ص 122-97.

منابع اینترنتی
بختياري، حسن. (1388). روش هاي موثر در مديريت نقدينگي بانكها (نوشته وبلاگ)، بازیابی شده در 3 مرداد 1392 از
http://www.modiryar.com/index-management/business/banking/2098-1388-04-25-13-46-50.html
پازوكي، محمدرضا؛ اميرخاني، پاتريس. (1390). تاثير كاربرد ابزارهاي نوين پرداخت الكترونيك بر نقدينگي در اقتصاد ايران (نوشته وبلاگ)، بازیابی شده در 5 مرداد 1392 از
http://ebinews.com/news/21930/تاثير-كاربرد-ابزارهاي-نوين-پرداخت-الكترونيكبر-نقدينگي-دراقتصادايران
وبسايت بانك رفاه كارگران ايران، (1392). بانك رفاه كارگران ايران در يك نگاه (نوشته وبلاگ)، بازیابی شده در 5 مرداد 1392 از
http://www.refah-bank.ir/portal/tab-186/index.aspx
وبسايت بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران-اداره نظام هاي پرداخت. (1391). جداول داده¬اي (فايل پيوستي)، بازیابی شده در 7 ارديبهشت 1393 از
http://www.cbi.ir/simplelist/2546.aspx
وبسایت دانشنامه ویکیپدیا، (1392). بانکداری الکترونیک در ایران (نوشته وبلاگ)، بازیابی شده در 3 مرداد 1392 از
http://www.fa.wikipedia.org/wiki/بانکداری_الکترونیک_در_ایران‎
وبسایت دانشنامه ویکیپدیا، (1392). بانکداری الکترونیک در جهان (نوشته وبلاگ)، بازیابی شده در 3 مرداد 1392 از
http://www.fa.wikipedia.org/wiki/بانکداری_الکترونیک‎
وبسايت خبرگزاري ويوا. (1390). آخرین آمار از بانکداری الکترونیک ایران (اخبار)، بازیابی شده در 27 تير 1392 از
http://www.vivannews.ir/Pages/News-9987.aspx