بررسی تأثیر الگوی تدریس بارش مغزی بر یادگیری درس علوم تجربی در دانش آموزان

مسئله اصلي درپژوهش حاضر، بررسی تاثیر الگوی تدریس بارش مغزی بر یادگیری درس علوم تجربی دانش آموزان دخترپایه چهارم ابتدایی بود.

بررسی تأثیر الگوی تدریس بارش مغزی بر یادگیری درس علوم تجربی در دانش آموزان دختر

چکیده

مسئله اصلي درپژوهش حاضر، بررسی تاثیر الگوی تدریس بارش مغزی بر یادگیری درس علوم تجربی دانش آموزان دخترپایه چهارم ابتدایی شهرستان ——- بود. روش این پژوهش به صورت نیمه آزمایش از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون باگروه کنترل وگروه گواه بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش ‌آموزان دخترپایه چهارم ابتدایی آموزش و پرورش شهرستان ——- درسال تحصیلی 94-93 تشکیل می‌دادند، حجم جامعه مورد نظر845 نفربودکه با توجه به روش نمونه‌گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی یک کلاس به عنوان نمونه، گروه آزمایش ویک کلاس به عنوان گروه گواه انتخاب شدند که مجموعاً 30 نفر به عنوان نمونه آماری ازجامعه مورد نظر برگزیده و از این تعداد 15 نفربعنوان گروه آزمایش و 15 نفر بعنوان گروه کنترل انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده¬ها برنامه اجرای روش تدریس بارش مغزی بود که پس از تهیه¬ی شیوه¬نامه¬ی اجرای با روش مغزی وآشنایی کامل معلمان مربوط به روش تدریس بارش مغزی، دانش ¬آموزان گروه آزمایش ازاوایل اردیبهشت ماه سال تحصیلی 94-93 به مدت 1ماه در طی 16جلسه40 دقیقه ای (هفته ای 4جلسه)روش بارش مغزی را دریافت نمودند و یادگیری دانش آموزان در درس علوم تجربی نیز ازطریق آزمون سنجیده شد.جهت توصیف داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار و به منظور تحلیل داده ها ازآزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید. یافته ها نشان داد: الگوی تدریس بارش مغزی بر میزان یادگیری دانستنی های ضروری، مهارت های ضروری، میزان یادگیری مهارت برقراری ارتباط، مهارت کاربردابزار، مهارت طراحی تحقیق، مهارت پیش بینی کردن، مهارت نتیجه گیری، مهارت مشاهده، مهارت فرضیه سازی، نگرش های ضروری، نگرش علاقه به محیط زیست موثر بوده است. اما الگوی تدریس بارش مغزی بر میزان یادگیری مهارت اندازه گیری، نگرش قانون پذیری، مهارت تشخیص متغیرها موثر نبوده است.
واژگان کلیدی: بارش مغزی، یادگیری، علوم تجربی، دانش آموزان

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 2
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 5
1-4- اهداف تحقیق 7
1-4-1- اهداف کلی: 7
1-4-2- اهداف ویژه 7
1-5- فرضیه های تحقیق 8
1-6- تعاریف اصطلاحات و واژه ها 9
فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری تحقیق
2-1-مقدمه 12
2-2-تعريف آموزش 12
2-3-تعريف تدريس و تحلیل مفاهیم آن 13
2-3-1- رابطه آموزش و تدریس 15
2-2-2- رابطه یاد گیری و تدریس 15
2-5-تاريخچه روش تدريس در آموزش جهان 16
2-6-تاريخچه روش تدريس در ايران 16
2-7- روش تدریس 18
2-7-1-روش تدریس سنتی: 18
2-7-2-روش سقراطي: 19
2-7-3-روش مكتبي: 19
2-7-4-روش تدریس فعال: 19
2-7-5-روش اكتشافي: 20
2-7-6-روش آزمايشي: 20
2-7-7-روش نمايشي : 21
2-7-8-روش گردش علمي يا فعاليت تجربي خارج از كلاس: 21
2-7-9-روش چند حسي(مختلط): 21
2-7-10- روش حل مسئله: 22
2-7-11-روش پروژه اي: 22
2-9-نظريه هاي تدريس 23
2-10-تحليل مفهوم تدريس از ديدگاههاي مختلف 24
2-11-نظريه عوامل موثر بر تدريس 26
2-12-ديدگاههاي فلسفي در مورد روش تدريس: 30
2-12-1- ديدگاه ايده آليسم 30
2-12-2-ديدگاه رئاليسم 31
2-12-3- ديدگاه پراگماتيسم 33
2-12-4- اگزيستانسياليسم 34
2-13-بارش مغزی 34
2-14-اصول بارش مغزی 35
2-15-قوانین بارش مغزی 35
2-16-تکنیک های بارش مغزی در فراخوانی ایده ها 38
2-16-1- بارش مغزی ساختارمندایده ها به ترتیب از اشخاص در خواست می شود . 38
2-16-2- بارش مغزی بی ساختار 38
2-17-ایده ها و راه حل های ناشی از بارش مغزی 38
2-18-نظریه و یافته های مربوط به بارش مغزی 39
2-19-تعدادی از انواع روش های بارش مغزی 41
2-20-تطبیق الگوی بارش مغزی با اصول یاددهی – یادگیری 44
2-22-تعريف يادگيري 45
2-23-عوامل موثر بر يادگيري 46
2-24-رويكرد هاي يادگيري 47
2-25-نظريه هاي يادگيري 48
2-21-تعريف علوم تجربي 54
2-22-اهمیت روش تدریس فعال در علوم تجربی 54
2-23-نگرشي نو بر آموزش علوم تجربي در دورة ابتدايي 55
2-24-اهداف های كلی در طرح جدید آموزش علوم تجربی 56
2-14-1-دانستنی های ضروری 56
2-14-2- مهارتهای ضروری 57
2-14-3-نگرش های ضروری 62
2-27-پیشینه پژوهش 67
2-27-1- تحقيقات داخلي 67
2-27-2- تحقيقات خارجي : 69
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه: 72
3-1- روش پژوهش: 72
3-2- جامعه آماری پژوهش: 73
3-3- نمونه پژوهش: 73
3-4- روش نمونهگیری: 73
3-5-ابزار گردآوری دادهها 73
3-6-شیوه اجرای پژوهش 74
3-8- روشهای تجزیه و تحلیل دادهها 75
3-9-ملاحظات اخلاقی: 75
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1-مقدمه 85
4-2-توصيف داده ها: 85
4-3-تجزیه و تحلیل سوالات پژوهش: 112
4-4-بررسی فرضیه ها: 114

فصل پنجم: جمع بندی،نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه 123
5-2- تبیین یافته های پژوهش 123
5-3- نتیجه گیری 131
5-4-پیشنهاد های کاربردی 132
5-5- پیشنهاد های پژوهشی 133
منابع 135

فهرست جدول ها

جدول 2-1- محاسن و محدودیت های الگویی تدریس بارش مغزی (شهباز خان ،1385) 43
جدول 3-1 نمایش روش پژوهش 72
جدول شماره 1: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری دانستنی های ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 85
جدول شماره 2: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارتهای ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 87
جدول شماره 3: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت برقراری ارتباط در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 89
جدول شماره 4: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت کاربرد ابزار در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 90
جدول شماره 5: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت طراحی تحقیق در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 91
جدول شماره 6: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت پیش بینی کردن در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 92
جدول شماره 7: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت تشخیص متغیرها در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 94
جدول شماره 8: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت نتیجه گیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 96
جدول شماره 9: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت اندازه گیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 98
جدول شماره 10: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت مشاهده در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 100
جدول شماره 11: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری مهارت فرضیه سازی در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 102
جدول شماره 12: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری نگرش های ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 104
جدول شماره 13: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری نگرش قانون پذیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 106
جدول شماره 14: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری نگرش علاقه به محیط زیست در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 108
جدول شماره 15: مقايسه ميانگين و انحراف استاندارد میزان یادگیری نگرش ارائه پیشنهادات برای حل مشکلات در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 110
جدول شماره 16: آزمون کولموگروف اسمیرنف جهت بررسی فرض نرمال بودن داده ها 112
جدول شماره 17: آزمون همگنی واریانس گروه ها 113
جدول شماره 18: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری دانستنی های ضروری 114
جدول شماره 19: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارتهای ضروری 114
جدول شماره 20: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت برقراری ارتباط 115
جدول شماره 21: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت کاربرد ابزار 115
جدول شماره 22: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت طراحی تحقیق 116
جدول شماره 23: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت پیش بینی کردن 116
جدول شماره 25: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت نتیجه گیری 117
جدول شماره 26: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت اندازه گیری 118
جدول شماره 27: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت مشاهده 118
جدول شماره 28: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری مهارت فرضیه سازی 119
جدول شماره 29: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری نگرش های ضروری 119
جدول شماره 30: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری نگرش قانون پذیری 120
جدول شماره 31: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری نگرش علاقه به محیط زیست 120
جدول شماره 32: آزمون تحلیل کوواریانس برای میزان یادگیری نگرش ارائه پیشنهادات 121

فهرست نمودارها

نمودار شماره 1: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری دانستنی های ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 86
نمودار شماره 2: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارتهای ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 87
نمودار شماره 3: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت برقراری ارتباط در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 89
نمودار شماره 4: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت کاربرد ابزار در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 90
نمودار شماره 5: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت طراحی تحقیق در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 91
نمودار شماره 6: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت پیش بینی کردن در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 93
نمودار شماره 7: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت تشخیص متغیرها در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 94
نمودار شماره 8: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت نتیجه گیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 96
نمودار شماره 9: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت اندازه گیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 98
نمودار شماره 10: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت مشاهده در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 100
نمودار شماره 11: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری مهارت فرضیه سازی در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 102
نمودار شماره 12: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری نگرش های ضروری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 104
نمودار شماره 13: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری نگرش قانون پذیری در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 106
نمودار شماره 14: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری نگرش علاقه به محیط زیست در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 108
نمودار شماره 15: نمودار مقايسه ميانگين میزان یادگیری نگرش ارائه پیشنهادات برای حل مشکلات در پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه كنترل و آزمايش 110

منابع

ابراهیم زاده،عیسی(1381).فلسفه تربیت(فلسفه آموزش وپرورش).تهران.دانشگاه نور
احد نيا، هادي (1380)بررسي ميزان گرايش معلمان به شيوه هاي فعال تدريس در منطقه انگوران، كارشناسي تحقيقات آموزشي .
ادیب نیا، اسد (1388). روش ها و فنون تدریس علوم تجربی در دوره ابتدایی(جزوه یدرسی دانشگاه ) تهران: مولف
ادیب نیا، اسد (1389). روش ها و فنون تدریس پیشرفته، دانتشارات دانشگاه آزاد، تهران: مولف
ادیب نیا،اسد(1383).بررسی موانع روش تدریس فعال درمدارس ابتدایی شهرتهران.سازمان مجری دانشگاه علامه طباطبایی به سفارش موسسه ی پژوهشی برنامه ریزی درسی ونوآوری های آموزشی،سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی،وزارت آموزش وپرورش.
ادیب نیا،اسد.(1388)روش ها وفنون تدریس علوم تجربی در دوره ابتدایی.تهران:مولف.
اسبورن ا اس.(1368). پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت. ترجمه ح قاسم زاده؛ تهران: انتشارات نیلوفر.
اسکات،جوانا(1382).یادگیری مشارکتی.چاپ سوم.(مترجمان:محمد امینی ومرعشی).تهران:انتشارات مدرسه.
اسماعيلي، محمد (1381) بررسي تاثير تدريس فعال علوم در وضعيت تحصيلي و تربيتي دانش آموزان دوره ابتدائي استان اردبيل، كارشناسي تحقيقات آموزشي . سازمان آموزش و پرورش استان اردبيل .
اکبری،ابوالقاسم( 1388) راهنمای سازگاری تحصیلی و شغلی. تهران: رشد و توسعه، ص64.
آرانی عباس و، کاکیا، ليدا( 1387) بررسی آفرینندگی در دانش آموزان دختر براساس ارزیابی اثربخش روش های بارش مغزی و اکتشافی هدایت شده. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، اصول بهداشت روانی، شماره 38.
آقازاده ،محرم(1364)راهنمای روشهای تدریس. چاپ چهارم، انشارات آییژ، ص285.
آیورکوین،دیویس(1377).مدیریت یادگیری.(داریوش نوروزی ومحمدحسین امیر تیموری). شیراز: نشر ساسان.
بازرگان ،عباس( 1380) مقدمه ای بر آموزش و آموزشگاهی و الگوهای آن. چاپ اول، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
بطحایی،علی محمد(1358).تعلیم وتربیت (جلد اول مقاصد وتکنیک ها).شیراز:انتشارات دانشگاه شیراز.
بوریس،جویس وهکاران(1384).الگوهای تدریس.(مترجم)محمدرضا بهرنگی.تهران:مرکزترجمه و نشر کتاب.
بهرنگی،محمد رضا( 1384) مترجم«الگوهای جدید تدریس». ویرایش هفتم، تهران: انتشارات کمال تربیت.
پازارگادی،علا الدین (1356)شاهراه تدریس وروش های گوناگون آن.تهران:مدرسه عالی شمیران.
پاشایی، فرزانه (1393). تأثیر روش تدریس بارش مغزی بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی اردکان
پيري، محمد (1389) بررسي ميزان آشنايي دبيران دوره راهنمايي با روشهاي نوين تدريس ، همدان ، كارشناسي تحقيقات آموزش سازمان آموزش و پرورش .
جعفرزاده، ربابه( 1389 )بررسی اثر بخشی sts در برنامه ریزی و آموزش زمینه محور مفاهیم، استوکیومتری در مدارس متوسطه شهرستان خلخال. پایان نامه کارشناس ارشد، دانشگاه تربیت شهید رجایی.
جورج،دینس وآبراهام نلسون(1366)آموزش علوم درمدارس ابتدایی.(مترجم،بهمن سقط چیان). تهران:مرکز نشر دانشگاهی.
جویس،بروس،ویل،مارشا، کالهون،امیلی(1366). الگوهای تدریس 2000.(مترجم، محمدرضا بهرنگی، برنجی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حریر فروش ، و همکاران( 1385) مجموعه کتابهای آموزش فعال علوم(الگوهای مقایسه ای). تهران: آموزش علوم، ص8 .
حریرفروش،زهراورعنایی،مجید(1377).راهنمای عملی الگوهای تدریس .تهران.تهران:نشر شورا.
حریرفروش،زهراورعنایی،مجید(1377).راهنمای عملی الگوهای تدریس.تهران:نشرشورا.
حسینی نسب، مهرداد(1385). بررسی رابطه سبک‌های شناختی دانشجویان با توجه به عوامل شناختی در علوم تجربی، پایان نامه کارشناسی ارشد
خنک جان، علی (1381). مقایسه سبک‌های شناختی دانش آموزان مراکز تیزهوشان و عادی ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز
دارستاني فراهاني، محمد رضا(1379). بررسي تاثير روش هاي تدريس بر خلاقيت دانش آموزان ابتدايي در استان مركزي. چكيده تحقيقات آ.پ. مركز تحقيقات فرهنگيان قم .
دانـایی فـرد، حسـن، مهـدي الـوانی و عـادل آذر (1368). روش شناسـی پـژوهش کیفـی در مدیریت:رویکردي جامع. تهران: صفار اشراقی.
دلاور، علي(1385)روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. ویرایش سوم، تهران: نشر ویرایش.
دینس،جورج وآبراهام نلسون.آموزش علوم درمدارس ابتدایی،(مترجم،بهمن سقط چیان)تهران:مرکز دانشگاهی1366.
رستگار و همکاران، (1381) . راهنمای معلم علوم تجربی چهارم دبستان، ناشر اداره کل چاپ و توزیع کتاب‌های درسی، چاپ اول
رضازاده و همکاران (1392) بررسی تأثیر روش بارش مغزی بر خلاقیت هنرجویان در آموزش تصویرسازی، فصلنامه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، دوره 17، شماره 29.
زارع عبادي،سعيد، رابطه باور هاي معرفت شناختي با خلاقيت،مجله ي استعداد هاي درخشان، سال هشتم. شماره 4 دي –اسفند 1387.انتشارات سا زمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان(سمپاد).
زارع عبادي،سعيد، رابطه باور هاي معرفت شناختي با خلاقيت،مجله ي استعداد هاي درخشان، سال هشتم. شماره 4 دي –اسفند1387.انتشارات سا زمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان(سمپاد).
زارع عبادي،سعيد، رابطه باور هاي معرفت شناختي با خلاقيت،مجله ي استعداد هاي درخشان، سال هشتم. شماره 4 دي –اسفند1387.انتشارات سا زمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان(سمپاد).
سالی، براون؛ ارلام، کارولین؛ ریس، فیل (1383). راهنمای تدریس موثر. (مترجم کورش فتحی واجارگاه) تهران: آییژ.
ستار، رضا (1390). پژوهشی با عنوان تاثیرروش بارش مغزی بر افزایش آفرینندگی دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهر مرودشت ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت
سرمد، حجازي اله. ، زهره. بازرگان، عباس (1390). روش هاي تحقيق در علوم رفتاري. تهران، انتشارات: آگاه.
سلیمانپور، جواد(1380). مهارت های تدریس و یادگیری (کاربرد مهارت های تفکرروش تعلیم و تربیت) تهران: نشر احسن.
سهرابی ،فريبا وشهنی ،ييلاق و شکرشکن ،منيژه وحسين(1384) تأثیر آموزش بارش مغزی بر خلاقیت دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز با کنترل هوش. مجله علوم تربیتی روانشناسی اهواز، شماره12.
سیف ، علي اكبر(1385)اندازه گیری، سنجش و ارزیابی آموزش. ویرایش چهارم، تهران: نشر دوران.
سیف ع. 1383. روانشناسی پرورشی، روانشناسی تدریس و یادگیری. تهران: انتشارات آگاه.
سیف، علی اکبر. (1386). روان شناسی تربیتی، انتشارات پیام نور، چاپ شانزدهم
سیف،علی اکبر(1380).روان شناسی پرورشی (روان شناسی یادگیری وآموزش).تهران.انتشارات آگاه.
سیلور و همکاران(1386) . برنامه ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر.(مترجم غلامرضا خویی نژاد) مشهد آستان قدرس رضوی.
شریعتمداری،علی(1348).فلسفه تعلیم وتربیت.انتشارات دانشگاه اصفهان.
شریعتمداری،علی،(1367).چندمبحث درباره برنامه ریزی درسی.تهران:سمت.
شریفی، علی‌اکبر و رقیه داوری (1387). «مقایسه تأثیر سه روش خلاقیت در افزایش خلاقیت دانش‌آموزان پایه دوم راهنمایی». مجله روانپزشکی وروان‌شناسی بالینی ایران. سال پانزدهم، ش 1، ص 62ـ57.
شريعتمداري، علي (1367) اصول و فلسفه تعليم و تربيت ، تهران : انتشارات امير كبير .
شعاری نژاد ،علی اکبر (1388).”ضرورت آموزش خلاق در برنامه ريزي آموزش” همايش علمي – كاربردي بهبود كيفيت آموزش عمومي تهران:اداره كل آ.پ. تهران.
شعبانی، حسن(1376)روش تدریس پیشرفته(آموزش مهرتها و کاربردهای تفکر). چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
شعبانی، حسن(1382)روش تدریس پیشرفته(آموزش مهرتها و کاربردهای تفکر). چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
شعبانی،حسن(1387).روش های تدریس پیشرفته.تهران:سمت.
شعباني وركي، بختيار (1379)رويكردهاي ياددهي- يادگيري ، مشهد : انتشارات آستان قدس رضوي.
شعباني، زهرا (1376)تاثير روشهاي تدريس در افزايش توانايي هاي شناختي ، عاطفي و رفتاري دانش آموزان تهران، فصلنامه تعليم و تربيت شماره51 .
شفیع آبادی، محمد(1391) روش های تدریس علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی، انتشارات پیام نور، تهران
شهرآبادی، عزیزاله (1389) روش های تدریس فعال علوم تجربی، انتشارات دانش آگاه آزاد واحد نیشابور
شهبازخان، منيژه( 1385) مقایسه بارش مغزی و بدیعه پردازی بر خلاقیت دانش آموزان سال چهارم ابتدایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
صفوی،امان الله(1381). کلیات روش ها و فنون تدریس. تهران: انتشارات معاصر
ظفر بخش، مرضيه(1388)، «بررسي مقايسه روشهاي تدريس فعال وسنتي در ياد گيري دانش آموزان ،در درس آمار ومدل سازي در سال تحصيلي 82-83»
عبداله زاده، حسن و تقى پور، معصومه. ( 1390 ). بررسى تأثير رو شهاى تدريس فعال بر پرورش خلاقيت دانش آموزان سومين همايش ملى شیوه‌های آموزش. تهران: دانشگاه تربيت دبير رجايى
فتحی آذر،اسکندر(1372)تدریس ویادگیری ازدیدگاه شناخت گرایی.فصل نامه تعلیم وتربیت،33.
فتحی آذر،اسكندر( 1382) روشها و فنون تدریس. انتشارات دانشگاه تبریز.
فضلی خانی ،منوچهر(1388)راهنمای یادگیری فعال و مشارکتی. تهران: انتشارات مدرسه.
فضلی خانی،منوچهر(1378)چالش ها وشیوه های نو درپژوهش،(جزوه پژوهشی)،تهران:دفتر توسعه وبرنامه ریزی امور پژوهشی
فضلی خانی،منوچهر(1378)چالش ها وشیوه های نو درپژوهش،(جزوه پژوهشی)،تهران:دفتر توسعه وبرنامه ریزی امور پژوهشی
قاسمی فر ،نصر الله(1383) مکانیسم تفکر. تهران: نشر محاسب.
قورچیان، نادرقلی (1389). جزئیات روش های تدریس به همراه چهارچوب جامع برای تدریس حرفه ای تهران: انتشارات فراشناختی اندیشه.
کاظمی، یحیی(1370). کلیات روش ها فنون تدریس با تاکید بر کاربرد در مدارس ایران. زاهدان: جهاد دانشگاهی .
کرد نوقابی ،رسول(1386) آموزش مستقیم به همراه نظریه ها، الگو ها و راهبردهای آموزشی. تهران: انتشارات نیل.
کیوز،جان پی.(1376).دنیای یادگیری درمدرسه.(مترجم،فرخ لقا دانا،)تهران:پژوهکده تعلیم وتربیت.
كوثري، رضا (1380) بررسي ميزان آشنايي وبكارگيري روشهاي فعال تدريس توسط دبيران دوره متوسطه. ماهنامه تربيت،آذر ماه 1388.
گانیه،میلزرابرت(1373).شرایط یادگیری ونظریه های آموزشی.(مترجم،جعفر نجفی زند).تهران:انتشارات رشد.
گرونلند،نرمان ای.(1381)هدف های رفتاری برای تدریس علوم تجربی.(مترجم،امان اله صفوی). تهران: انتشارات رشد.
گل گوند، ف( 1386) مقایسه تأثیر روش تدریس فعلی با روش تدریس مبتنی بر پژوهش و اکتشاف در پایه اول متوسطه.
گنجی ،همزه،پاشا شریفی، حسن، میرهاشمی ،مالك(1384) اثر بارش مغزی در افزایش خلاقیت دانش آموزان:فصلنامه تعليم وتربيت،21(1):112-89.
لاپتن، آلن (1392)، تفکر طراحی گرافیک، آنسوی طوفان مغزی، ترجمه نازیلا محمد قلیزاده، تهران: فرهنگسرای میردشتی .
محمد خاني،فر زاد(1387)بررسي اثر روش بارش مغزي بر افزايش خلاقيت دانش آموزان،اولين كنفرانس ملي خلاقيت شناسي، مهندسي ومديريت نوآوري ايران.
منتظر ، محمد (1375) مقايسه اثر بخشي دبيراني كه علاوه بر تحصيل در رشته تخصصي خود دوره هاي تربيت دبيري گذرانده اند – تهران : دانشگاه علامه طباطبايي .
مهر محمدي، محمود (1379) روشهاي فعال تدريس ، فصل نامه تعليم و تربيت سال پنجم شماره7.
مهرداد،حسین(1382).هنرتدریس(الگوهاوروش های تدریس).تهران:نشر دوران.
مهرمحمدی،محمود(1378).بازاندیشی فرآیند تدریس ویادگیری وتربیت معلم.تهران:انتشارات مدرسه.
میرکمالی،زهراوخورشیدی امین(1387).بررسی میزان به کارگیری روش های فعال تدریس وشرایط وعوامل موثر درترویج این روش ها دردبستان های نظام جدید استان یزد.شورای تحقیقات اداره کل آموزش وپرورش استان یزد.
میرلوحی،حسن(1382)کلیات علم تدریس. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
میگر،رابرت اف.(1355).تدارک هدف های آموزش علوم تجربی.(مترجمان:بهرام زنگنه ومحمد حسن شریفی شمشیری،).تهران:انتشارات دانشگاه آزاد ایران.
نريماني، محمد (1383) روشهاي تدريس اثر بخشي، تهران : انتشارات شيخ صفي .
نظری صارم،یحیی.(1374)کاربرد روش تدریس فعال ومقایسه آن با روش تدریس کلاسیک درعلوم تجربی کلاس پنجم ابتدایی شهرستان اسدآباد.پایان نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده ،دانشگاه علامه طباطبایی.
نوروزی، داریوش (1376). روش های فنون تدریس(رشته علوم تربیتی). تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
وحدتي همت، شكوفه (1382) بررسي عوامل مرتبط با بكارگيري روشهاي فعال تدريس در دوره متوسطه استان همدان – شوراي تحقيقات سازمان آموزش و پرورش استان همدان .
هرگنهان بی آر( 2001) مقدمه ای بر نظریه های یادگیری، ترجمه ع سیف، تهران: انتشارات دوران.
هرگنهان، بی. آر . (1371). مقدمه ای بر نظریه های یادگیری. (مترجم، علی اکبر سیف) تهران: فرهنگ معاصر.
هرگنهان،بی.آر(1371).مقدمه ای برنظریه های یادگیری.(مترجم،علی اکبر سیف).تهران:فرهنگ معاصر.
یزدانی، فریدون. (1378). مقایسه اثر بخشی روش آموزش اکتشافی هدایت شده و روش آموزش نمایشی بر یادگیری درس علوم تجربی مقطع ابتدایی. پایان نامه کارشناسی ارشد. چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبایی.

Brown, T. (2009). How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation. New York: Harper Business.
Cropley. J. Arthur (2001). Creativity in Education and Learning. A guide for teachers and educatorse. Kogan page, London.
Clayton, P. (2002). What teachers need to know about Teaching methods. Camberwell, Vic, ACER Press
Heslin A ,peter B(2009) BeTTer Tham brain storming? Poten Tial conteuTual boundary conditions To brain writing For idea generaTionin organizations. journal of occupational and organizational psychology, 82: 129 -145.
Mellew M. Can creativity be nurtured in young children. Early Child Dev Care 1996; 13(2): 149-57.
Pajak, Edward(2003). Honoring diverse teaching styles aguide for superrvsors. USA: ASCD
Ryan, Kevin & Cooper, Jolmes M. (1998) Those Who Can Teach. Eighth Edition . Boston: Houghton Mifflin Company.
ScoTT G( 1998) Areview of brain storming. Buffalo, Newyork.