بررسی رابطه بین خلاقیت و عزت نفس دانش آموزان

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین خلاقیت و  عزت نفس دانش آموزان دختر پایه نهم می باشد

بررسی رابطه بین خلاقیت و عزت نفس دانش آموزان دختر پایه نهم

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین خلاقیت و عزت نفس دانش آموزان دختر پایه نهم شهرستان —– می باشد. تحقيق موجود، به روش‌ همبستگی است، و پژوهش در شرايط طبيعي انجام پذیرفته و پژوهشگر از انجام هر گونه دستكاري و كنترل خودداري نموده است. جامعه ی آماری کلیه ی دانش آموزان دختر پایه نهم شهرستان —– می‌باشد که تعداد آنها 1560 نفر می باشدکه با توجه به جامعه در دسترس 3 مدرسه انتخاب که تعداد 61 نفر می باشند. یافته های پژوهش نشان داد که بين خلاقیت و عزت نفس دانش آموزان، در سطح معنی داری 05/0 رابطه معنی دار وجود دارد.
کلید واژه ها: خلاقیت، عزت نفس، دانش آموزان

مقدمه

جهان کنون به افراد خلاق و کارآمد نیاز دارد و سیستم‌های آموزشی باید به این نیاز درسی به خوبی پاسخ دهند. دانش آموزان کشور ما در این مورد جایگاه خوب و شایسته‌ای را در بین دانش آموزان سایر کشورها ندارند. تحقیق در مورد هوش هیجانی و خلاقیت از دیرزمان مورد توجه محققان مختلف قرار گرفته است به طوری که دیهیمی (1382) در طی تحقیقی تحت عنوان بررسی رابطه‌ی هوش هیجانی با خلاقیت به این نتیجه دست که بین هوش هیجانی و خلاقیت و مؤلفه‌های سیالی، ابتکار و انعطاف پذیری همبستگی وجود دارد. در حال حاضر نیز تحقیقات متعددی موضوع هوش هیجانی و خلاقیت را در بین دانش آموزان مورد پژوهش و بررسی قرار می‌دهند که نشان دهنده‌ی بسط و گسترش این موضوع و اهمیت آن می‌باشد.
.همچنين تورنس (۱۹۵۹) به نقل از نيسان و ديگران(1392)استدلال مي كند كه تصاوير آگاه و ناخودآگاه ازآينده نيروي محركة مهمي در پس دستاوردهاي آينده اند.تصاوير مثبت آينده نيروهاي پرتوان مغناطيسي هستندكه ما را به تحرك واداشتند و به ما انرژي لازم را براي حركت به پيش،به سوي امكانات،راه حل ها و دستاوردهاي خلاق و جديد – مي دهند،ازطرفي براي آنكه بتوانيم قدرت تصور خود را پرورش دهيم و تصاوير مثبتي از آينده خلق كنيم بايد خلاقيت خود را پرورش دهيم. چه نياز به خلاقيت اجتناب ناپذير است(نيسان وحيدري پاك نيكرو، 1392)…
…

تعریف و بیان مساله

خلاقيت مقدمه ظهور استعدادها و ذوق‌هاست و باب آن براي همه بشر باز است، مهم شناختن خود و حركت به سمت اين دريچه است. خلاقيت را مي توان ديدن چيزها از يك منظرغيرمعمولي و نو، توجه به مسائل از زاويه اي كه هيچ كس ديگر نمي بيند و سپس ارائه رهيافت هاي جديد، غيرمعمولي و اثر بخش دانست. از تعريف بالا معلوم مي شود كه در مورد مفهوم خلاقيت توافق عمومي وجود ندارد. خلاقيت را مي توان توليد انديشه، راهكار و مفاهيم غيرمعمول دانست كه از ديدن، الهام گرفتن و تشابه سازي مخصوص حاصل مي شود. ممكن است نتيجه اي منفي و يا مثبت داشته باشد حتي سرودن يك بيت شعر بي همتا(محمدی، 1390).
از آنجائیکه بسیاری از افراد خلاق و مبتکر به دلیل بی بهره بودن از اعتماد به نفس کافی قادر به ابراز تفکرات نو و ابداعات تازه خویش نیستند و نمی توانند تخیلات خود را بر زبان آورن، برخورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی ، قدرت تصمیم گیری و ابتکار ، خلاقیت و سلامت فکر و بهداشت روانی ارتباط مستقیمی با میزان عزت نفس و احساس خود ارزشمندی فرد دارد. امروزه دردرمان بسیاری از اختلالات شخصیتی و رفتاری کودکان و نوجوانان مانند کم رویی و گوشه گیری ، ناسازگاری و پرخاشگری ، تنبلی و کندروی به عنوان اولین گام به ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس ،تقویت اعتقاد به نفس و مهارتهای فردی و اجتماعی آنان می پردازد. برای اینکه کودکان و نوجوانان بتوانند از حداکثر توانمندیهای بالقوه خود برخوردار شوند می بایست از نگرش مثبت نسبت به خود در محیط اطراف و انگیزه های قوی برای تلاش و کوشش بهره مند شوند بی شک نوجوانانی که دارای عزت نفس قابل توجهی هستند نسبت به همسالان خود در شرایط مشابه پیشرفت تحصیلی و کارایی بیشتری از خود نشان می دهند. همچنین از بارزترین ویژگیهای صاحبان «تفکر واگرا » و افراد خلاق «داشتن اعتماد به نفس» و «عزت نفس» بسیار بالاست لذا پرورش عزت نفس در کودکان و نوجوانان از مهمترین وظایف اولیاء و مربیان می باشد که در این ارتباط بیشترین نقش بر عهده الگوهای رفتاری است (افروز،1377)…
…

…
اعتماد به نفس یا عزت نفس عبارت است از اعتماد به ذهن انسان در رابطه با اعتبار ابزار شناخت این اعتماد الزاماً انسان را از خطا مصون نمی‌دارد و به این معنی نیست که فرد هیچ گاه اشتباه نمی‌کند بله بر این عقیده استوار است که انسان شایستگی قضاوت و دانستن را دارد (دانستن به معنی جبران خطاها) و نیز انسان معمولاً واجد لیاقت و بدون چون و چرا ملزم است که در رابطه اصیل شرافت مندانه و تحریف نشده ای با ظرفیت کامل خود و تا آ«جا که نیروهای اختیاری او اجازه می‌دهند باشد. علاوه بر این عالم و معتقد بر این باشد که هیچ چیز پر ارج تر و ارزشمند تر از واقعیت نیست و بالاترین درجه و احترام به سوی واقعیت می‌باشد. عزت نفس به معنی اطمینان به خود باور داشتن خویش و از همه مهم‌تر دوست داشتن خود است. اگر شما به خود علاقمند باشید و خودتان را دوست داشته باشید (حتی بخش‌های نا مناسب و نا خوشایند وجود خود را) دیگر با شور و اشتیاق بسار دلتان می‌خواهد به کسی دیگری باشید عزت نفس یعنی باور داشتن خود. دوست داشتن خود و انجام دادن آنچه خودتان درست باشد عزت نفس یعنی نظر شخصی درباره خود این نظر از طریق ارزشیابی هر شخص از رفتارها، ظاهر، هوش، موفقیت اجتماعی خود از طریق ارزشیابی دیگران از آن‌ها رشد می‌یابد بنابراین عقیده درباره خوبی یا بدی رفتارها زشتی یا زیبایی قیافه کمی یا زیادی هوش موفقیت یا شکست‌های اجتماعی خود با عقیده ای که دیگران درباره رفتارها، شکل ظاهری، میزان هوشی و موفقیت یا شکست‌های ما دارند و آن‌ها را منعکس می‌کنند با یکدیگر کنش متقابل پیدا می‌کنند و عزت نفس را تشکیل می‌دهند(رضایی، 1390)

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش 2
مقدمه 3
تعریف و بیان مساله 5
اهمیت و ضرورت تحقیق 9
اهداف تحقیق: 12
فرضیه‌های پژوهش 12
تعاریف و اصطلاحات: 13
فصل دوم : ادبیات نظری و پیشینه تحقیق 14
الف) مبانی نظری 15
خلاقیت 15
پیشینه خلاقیت 15
تعریف و توصیف خلاقیت 17
خلاقیت در نظریه ها و دیدگاه ها 20
ابعاد خلاقیت 30
منشأ خلاقیت: 31
الگوهای خلاقیت: 34
الگوی والاس 34
الگوی آستین: 35
الگوی روسمن: 36
الگوی امابیل: 37
مؤلفه‌های مهم خلاقیت: 38
تفکر خلاق 40
دیدگاه گانیه نسبت به آفرینندگی 41
تفکر خلاق 41
دیدگاه گاینه نسبت به آفرینندگی 42
ویژگی های افراد خلاق و نوآور 43
مراحل تفکر خلاق 46
پرورش خلاقیت 46
تقویت عناصر انگیزشی خلاقیت 48
موانع خلاقیت کدامند؟ 48
موانع فردی 49
موانع بیرونی 50
خلاقیت و عزت نفس 50
تعریف عزت نفس 51
تاریخچه ی عزت نفس 51
عزت نفس از دیدگاه قرآن و احادیث و دانشمندان اسلامی 53
منابع عزت نفس 55
نظریه های عزت نفس 56
اهمیت عزت نفس: 61
عوامل مؤثر بر عزت نفس: 62
نکات قابل توجه در پرورش عزت نفس 64
زمینه های عزت نفس اجتماعی 66
ب) پیشنه پژوهشی 67
پژوهش های داخلی 67
فصل سوم:روش تحقیق 70
روش تحقیق: 72
جامعه آماری: 72
نمونه و روش نمونه گیری: 72
ابزار پژوهش 72
روش هاي تجزيه و تحليل داده‌ها 75
روش هاي آماري توصيفي 75
روش هاي آماري استنباطي 75
فصل چهارم : تحلیل داده ها 76
آمار توصیفی: 77
آمار استنباطی 81
فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری 87
خلاصه و جمع‌بندی تحقیق 88
نتایج فرضیه های تحقیق: 88
پیشنهادات 89
پيشنهادهای پژوهشی: 89
پیشنهاد کاربردی: 89
محدوديت هاي پژوهش: 90
منابع: 91
پیوست ها: 96

منابع:

1. اسکندری، افضل السادات، (1388). ماهیت خلاقیت و شیوه‌های پرورش آن، مشهد, انتشارات آستان قدس رضوی شرکت به نشر.
2. انصاری جعفری، رقیه، (۱۳۷۶). بررسی رابطه راهبردهای یادگیری بر خلاقیت دانش‌آموزان رساله ارشد دانشگاه تهران.
3. آرلت، سعید خانیان، (۱۳۵۹). اثر روش رگبار ذهنی در پرورش خلاقیت رساله ارشد دانشکده روان‌شناسی دانشگاه تهران.
4. آزاد، قاسم، (۱۳۸۵). آزمون سنجش خلاقیت تورنس.
5. آقایی، باقر، (1377). تغییر و نوآوری در آموزش و پرورش، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش. شماره ۱۴.
6. برونو، فرانکو، (۱۳۷۰). فرهنگ توصیفی روانشناسی، ترجمه مهشید یاسائی و فرزانه طاهری (1370)، انتشارات طرح نو.
7. بنی جمالی، شکوه السادات و احدی، حسن، (۱۳۷۰). بهداشت روانی و عقب ماندگی ذهنی، انتشارات نشرنی.
8. بودو، آلن، (1997). خلاقیت در آموزشگاه، ترجمه علی‌خان‌زاده، انتشارات سهامی چهره، چاپ اول تهران ۱۳۵۸.
9. بیلر، رابرت، (2005). کاربرد «روان‌شناسی در آموزش» ترجمه پروین کدیور (۱۳۶۸)، نشر دانشگاهی.
10. پولادی ری شهری و گلستانه، (1387). خلاقیت و نوآوری، مجله دانش مدیریت شماره ۲۴.
11. پیاژه، ژان، (1990). «تربیت به کجا ره می‌سپارد؟» ترجمه، محمود منصور پریرخ (۱۳۶۹) دادستان انتشارات دانشگاه تهران.
12. پیرخائفی، محمود، (1387). بررسی عوامل درون مدرسه‌ای مؤثر بر خلاقیت دانش آموزان کلاس پنجم ابتدائی شهرستان زنجان.
13. ترزا، آمابلی، (1950). شکوفائی خلاقیت کودکان، ترجمه حسن قاسم زاده و پروین عظیمی. (۱۳۷۵)، نشر دنیای نو.
14. توران نژاد، ربابه، (۱۳۷۸). بررسی خودانگاری معلمان ابتدائی در باره توجه آنان نسبت به پذیرش خلاقیت.
15. تورنس، پال ‌ئی، (۱۳۷۵). استعدادها و مهارتهای خلاقیت و راههای پرورش آن، ترجمه حسن قاسم‌زاده، تهران, نشر دنیای نو چاپ دوم.
16. توکلی، تیمور، (1386). خلاقیت و نوآوری در انسانها و سازمانها، انتشارات ترمه، چاپ اول.
17. توکلی, محمود، (1385). روان‌شناسی کاربردی برای مدیران در خانة مدرسه و سازمان، تهران, انتشارات نشر ویرایش.
18. جویس، یروس. وویل، مارشال. وکالهون، امیلی، (۱۳۸۴). الکوهای تدریس ۲۰۰۴، ترجمه محمدرضا بهرنکی، انتشارات کمال تربیت.
19. حسینی، فرج‌الله، (1378). «محتوای درس و پرورش خلاقیت در دانش‌آموزان» مجله تکنولوژی آموزش شماره ۱.
20. خنیفر، محمد، (1382). «بررسی سه عامل خلاقیت، هوش و رشد اخلاقی در دو گروه از کودکان سال اول دبستان. رساله ارشد دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
21. دافی، برنادت، (1990). تشویق خلاقیت و تخیل در کودکان، ترجمه مهشید یاسائی (۱۳۸۰)، انتشارات ققنوس.
22. دوبونو، ادوارد، (1999). خلاقیت کارآمد. ترجمه ملک دخت قاسمی نیک بخش (۱۳۸۷)، نشر اختران.
23. دهقانی، زهرا، (1388). «بررسی کاربرد هنر در سرگرمیهای خلاقه کودکان» رساله کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
24. دیوید، بوهم، (۱۳۸۱). در باره خلاقیت، ترجمه محمد علی حسین نژاد، نشر ساقی، چاپ اول،
25. روح‌اللهی، مهدی، (۱۳۷۲). بررسی تأثیر آموزشهای ویژه ارائه شده در دوره متوسطه بر خلاقیت دانش‌آموزان پایه سوم، رساله ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.
26. روزگار، نعمت‌ا…، (1390). بررسی تحلیل محتوی کتب درس ریاضیات دوره ابتدائی در رابطه با رشد خلاقیت فراگیران رساله کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
27. زارع، علیرضا، (1391). خلاقیت مدیریت و نوآوری، فصلنامه خلاقیت و نوآوری شماره ۸ و ۹.
28. ساختمانیان، مجید، (۱۳۷۴). بررسی تأثیر آموزش و پرورش ویژه بر پرورش خلاقیت دانش‌آموزان در مقایسه با آموزش با روش سنتی، رساله ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
29. سرمد، زهره و بازرگان، عباس و حجازی، الهه. (۱۳۸۵). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگه.
30. سعیدی، علی، (۱۳۸۱). رابطه خلاقیت معلم با خلاقیت دانش‌آموزان پایه چهارم و پنجم دبستان در منطقه ۱۱ تهران رساله ارشد علوم طباطبائی.
31. سیف، علی اکبر. (۱۳۷۲). روانشناسی پرورشی، انتشارات آگاه تهران.
32. سیف هاشمی، فخرالسادات. (۱۳۸۲). بررسی رابطه بین ذهنیت فلسفی وخلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهر اصفهان.
33. شکوهی نژاد، مرجان، (1388). خلاقیت در آموزش و پرورش، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش، شماره ۲۲.
34. صبحی قراملکی، ناصر، (۱۳۷۹). «خلاقیت و روشهای پرورش آن در کودکان» مجله تکنولوژی آموزش.
35. صمد آقایی، جلیل، (۱۳۷۸). سازمان‌های کارآفرینی، تهران, انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ اول.
36. عابدی، جمال، (۱۳۷۲). خلاقیت و شیوه‌های نو در اندازه‌گیری آن، مجله پژوهشهای روان‌شناختی شماره ۱ و ۲.
37. فرنودیان، فرج الله. محتوی بررسی و پژوهشی خلاقیت دانش آموزان، مجله رشد تکنولوژی، شماره ۵ و ۶.
38. قاسم نژاد، امیر. (1380). بررسی تطبیقی موانع شخصی خلاقیت از دیدگاه دبیران مرد و زن ناحیه ۲ شهر ارومیه.
39. کریمیان، شریعت، (1391). خلاقیت در دانش‌آموزان عادی و معلول رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران.
40. کمالی، افضل السادات. (1389). خلاقیت و رشد آن درسازمان، فصلنامه تحول اداری، دوره چهارم، شماره ۱۷.
41. لطفی، شیرین, (1389). «بررسی رابطه شیوه‌ نگرشهای فرزند پروری و خلاقیت» رساله ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
42. لعلی، علی، (۱۳۸۳). خلاقیت و نوآوری و نقش آن در تحقیق و توسعه فصلنامه خلاقیت و نوآوری شماره ۸ و ۹.
43. محمدنژاد، افسانه، (1391). بررسی رابطه منبع کنترل و خلاقیت در دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، رساله کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
44. محمدی، یوسف، (1391). بررسی تطبیق پرسشها و تکالیف درسی پایه سوم ابتدائی با عوامل خلاقیت از نظر گیلفورد رساله ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
45. معدن دارو کاکیا، حسین، (1387). همبستگی قدرت خلاقیت با میزان رضامندی شغلی مشاوران مدارس متوسطه شهر تهران رساله ارشد دانشگاه تهران.
46. مقامی، حمیدرضا، (۱۳۸۳). تأثیر روش آموزش مسئله محور بر افزایش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه سوم شهرستان دلیجان، رساله ارشد دانشگاه علامه طباطبائی تهران.
47. میارصادقی، زهرا، (۱۳۸۳). تأثیر فعالیتهای فردی در پرورش خلاقیت کودکان آمادگی منطقه ۱۰ شهر تهران رساله ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
48. میرافضل، فاطمه، (۱۳۷۱). نقش معلم در پرورش خلاقیت، مجله استعدادهای درخشان شماره ۳.
49. میرکمالی، خورشیدی (1387)، عوامل مؤثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان دوره ابتدایی استان گیلان از نظر مدیران، معلمان و متخصصان تعلیم و تربیت، پایان نامه کارشناسی پیام نور گیلان
50. ولی نژاد، یدالله. (۱۳۸۱). بررسی رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم نظری استان آذربایجان غربی.
51. هارتلی بروئر،‌ الیزابت. (2005). ایجاد انگیزه در کودکان، مترجم احمد ناهیدی (1384)، انتشارات جوانه رشد.
52. هاشمی، حاجیه. (۱۳۸۳). بررسی عوامل درون مدرسه‌ای مرتبط با ابتکار و خلاقیت دانش آموزان پا یه پنجم منطقه سردرود.
53. هلیگارد، ارنست. (2001). زمینه روانشناسی، جلد دوم، مترجم محمد نقی براهنی و دیگران (1381)، انتشارات رشد.