بررسی رابطه هوش هیجانی و شادکامی در دانشجویان

هدف از این پژوهش بررسی رابطه هوش هیجانی و شادکامی در دانشجویان می باشد.

بررسی رابطه هوش هیجانی و شادکامی در دانشجویان

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی رابطه هوش هیجانی و شادکامی در دانشجویان می باشد. روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی و ارتباط بین علت و معلول در پژوهش حاضر است که هدف از روش همبستگی بررسی رابطه بین علت ها و معلول ها است . جامعه آماري اين پژوهش را دانشجويان رشته علوم تربيتي دانشگاه ——- تشكيل مي دهند كه از بین300 نفر دانشجو بر اساس جدول مورگان نمونه به تعداد190نفرانتخاب شد. ابزار اندازه گيري در تحقيق حاضر پرسش نامه شادكامي وپرسشنامه هوش هیجانی است .یافته های که رابطه معنی داری بين خود آگاهی (هوش هیجانی) و شادکامی شخصی در گروه مورد مطالعه وجود دارد. رابطه معنی داری بين خود مدیریتی(هوش هیجانی) و شادکامی شخصی در گروه مورد مطالعه وجود دارد. رابطه معنی داری بين آگاهی اجتماعی(هوش هیجانی) و شادکامی شخصی در گروه مورد مطالعه وجود دارد. رابطه معنی داری بين مدیریت رابطه(هوش هیجانی) و شادکامی شخصی در گروه مورد مطالعه وجود دارد.
کلید واژه ها: هوش هیجانی، شادکامی، دانشجویان

مقدمه

دانشمندان دریافته‌اند که شادی موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. افراد غمگین به‌طور معمول از نقص کارکرد دستگاه گوارش رنج می‌برند و مرتب در معرض آلودگی‌های میکروبی و ویروسی قرار می‌گیرند. شادی، عامل تقویت‌کننده سیستم اعصاب انسان است و از بروز افسردگی جلوگیری می‌کند. پژوهش‌های روانشناسی امروزه ثابت كرده‌اند كه برخورداری از عنصر «شادی و رضایتمندی» بیش از هرچیز امری شخصی، تربیتی و به عبارتی «اكتسابی» است و این خط بطلانی است بر باورهای رایج كه شاد زیستن و رضایت خاطر از «بودن» را صرفاً درگرو «هرچه بیشتر داشتنِ» عناصری می‌دانند كه مستقل از فردیت، هویت و كیفیت‌های روانی آدمها است. مثبت اندیشی و شاد بودن، نوعی شیوه تفكر و شیوه زندگی است؛ همانگونه نارضایتی و منفی اندیشی. بنابراین می‌توان انتخاب كرد كه جهان پیرامون و دروني خويش را چگونه تفسیر كنیم. اندوه همیشه بوده و خواهدبود؛ شرایط نامساعد، دشواری‌های زیستن، رنجها و تلخی‌های فردی و شكستها و ناكامی‌ها، همگی جزئی از زیست فردی و اجتماعی انسانهاست. می‌توان به همه آنها نگریست و جام زندگی را به تیرگی‌های آن آغشته كرد، و هم می‌توان در وراء آن، زیبائی زنده بودن و موهبت ناب و فرصتی كوتاه را كه دراختیارمان است، به تمامی قدر دانست و از چیزهای كوچك حتی، بهانه‌ای ساخت برای شادمانی و لبخند. ( حسینی ، 1385 ). مطالب و گفته های نسبتاً زیادی در مورد رنج و مشکلات انسانی وجود دارد در این رابطه کتابها و مقالات زیادی به تجزیه و تحلیل این رنج و دردها پرداخته اند. در گذشته روان شناسی بیشتر بر هیجانات منفی مثل هضطراب و افسردگی تمرکز می کرد تا بر هیجانات مثبت از قبیل شادکامی و رضایت از زندگی بنابراین ملاحظه می شود که روند توجه محققین به این تعریف شاید ، جامعتر از سایر تعاریف باشد زیرا مجموعۀ عواطف مثبت و منفی که امری درونی هستند را در نظر گرفته و در بعد بیرونی نیز به رضایت از زندگی اشاره دارد. گلمن هوش هیجانی را یک سازه کلی می داند که می تواند علت موفقیت فرد در جنبه های مختلف زندگی باشد .
گلمن بیان می کند که افرادی که احساساتشان را به خوبی کنترل می کنند و به طور مؤثر با دیگران برخورد می کنند زندگی پر محتواتری دارند، همچنین افراد شاد ، استعداد بیشتری در بدست آوردن اطلاعات دارند و بیشتر از افراد ناراضی از زندگی اثر بخشی برخوردارند بار – ان (۲۰۰۲) عنوان کرد که هوش هیجانی از پنج مؤلفه تشکیل می شود. در مدل صفت ، هوش هیجانی به عنوان استعداد و آمادگی برای شناسایی و به کارگیری اطلاعات هیجانی در نظر گرفته می شود . از این نظر هوش هیجانی با حوزه های مختلف شخصیت ، نظیر همدلی ، تکانش گری و ابزار وجود بعلاوه هوش اجتماعی درد و رنجهای انسانی در حال تغییر در جهت توجه به شادی و رضایت از زندگی است .
این توجه باعث شده است که پژوهشگران مختلف ضمن تعریف شادکامی پژوهشهایی را نیز در مورد عوامل مؤثر و شیوه های افزایش آن انجام دهند( کشاورز و وفائیان ۱۳۸۶) از سال ۱۹۶۰ پژوهشهای مربوط به شادکامی افزایش یافت و سازمانهای مختلفی به بررسی شادکامی پرداختند ( آرجیل ، ۲۰۰۱) .

بیان مساله

امروز در بحث شادکامی و شاد کردن نیز مشکلاتی وجود دارد. آنچه از سوی تعلیم و تربیت به عنوان راه های افزایش شادی مطرح می شود و مبالغ بسیاری برای طرح آنها صرف می شود. تنها شادکامی را بعنوان احساس مطلوب نشانه گرفته است (شاملو ،1384). بر طبق نظریه هیلز و آرگایل (2001) شادکامی یک سازه چند بعدی است که عناصر عاطفه و شناخت را با هم مقایسه می کند؛ شادکامی سه بعد اصلی دارد هیجان مثبت؛ رضایت از زندگی و نبود احساسات منفی از قبیل افسردگی و اضطراب (آرگایل و کراسلند 1987 به نقل از گاوین، 2004). شادکامی از جمله موضوعاتی است که از دیر باز اندیشمندانی نظیر ارسطو، زنون وایپکور به آن پرداخته اند ارسطو دست کم به ۳ نوع شادکامی معتقد است در پایین ترین سطح ، عقیدۀ مردم عادی است که شادکامی را معادل موفقیت و کامیابی می دانند و در سطح بالاتر از آن ، شادکامی مورد نظرارسطو یا شادکامی ناشی از معنویت قرار می گیرد ( کشاورز و وفائیان ۱۳۸۶).
روانشناسان و پژوهشگران جدید نیز به اشکال گوناگون ، به تعریف مفهوم شادکامی پرداخته اند به عنوان مثال داینر (۱۹۹۵) و آرگایل (۲۰۰۱) در تعریف شادکامی به بررسی زمینه یابی که بر روی نمونه های فراوان انجام شد اشاره کرد و معتقدند که شادکامی ، شامل حالت خوشحالی و یا سرور ( هیجانات مثبت) راضی بودن از زندگی و فقدان افسردگی و اضطراب ( عواطف منفی) است .(ثراندیک ) و هوش میان فردی و درون فردی ( گاردنر) مرتبط است . هوش هیجانی پایین عاملی تأثیر گذار در بسیاری از رفتارهای انحرافی به شمار می رود همچنین سطح پایین هوش هیجانی با افزایش تکانش گری ، مهارتهای اجتماعی ضعیف و بروز در رفتار اجتماعی همراه است ( فاکس ، اسپکتور، ۲۰۰۰) در واقع افرادی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند از چند راه می توانند شادکامی خود را حفظ کنند: ۱- شناخت احساس۲- کنترل احساس ۳- توانایی برقراری رابطۀ خوب با دیگران .
لذا در اين پژوهش سعي شده است تا هوش هیجانی و شادکامی را مورد بررسي قرار دهيم .

فهرست مطالب

فصل اول: كليات تحقيق 1
1-1-مقدمه 2
1-2- بیان مساله 3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 4
1-4- اهداف تحقیق 6
1-5- فرضیه هاي تحقیق 6
1-6- تعاریف متغییر ها 7
1-6-1- تعاريف مفهومي: 7
1-6-2- تعاريف عملياتي: 7
فصل دوم: ادبيات و پيشينه تحقيق 8
الف) پيشينه نظري پژوهش 9
2-1- مقدمه 9
2-2- تعريف شادکامي 9
2-3- جايگاه شادي در چهار چوب هیجان‌ها 10
2-4- شاخص‌های شادکامي 12
2-5- ديدگاه شناختي و شادکامي 12
2-6- نظریه‌های شادکامي 14
2-6-1- نظريه داينر و همکاران 14
2-6-2- نظريه آرگايل 15
2-6-3- نظريه تبیین‌های فيزيولوژيک 15
2-6-4- نظريه روابط و فعالیت‌های اجتماعي 16
2-6-5- نظريه مزلو 16
2-7- عوامل تأثير گذار بر شادکامي 17
2-7-1- تفاوت‌های جنسيتي 17
2-7-2- درآمد 18
2-7-3- ازدواج 19
2-7-4- سن 19
2-7-5- تحصيلات 20
2-7-6- رضايت شغلي 20
2-7-7- سلامتي 21
2-7-8- مذهب 22
2-7-9- اوقات فراغت و تفريح 22
2-7-10- موفقيت و تأييد اجتماعي 23
2-8- ارتباط بین شادکامی و مذهب 23
2-9- اهمیت ارتباط بین شادکامی و مذهب 25
2-11- موانع دستیابی به شادكامی 27
2-12- هوش هیجانی و شادکامی 29
2-13- هوش هیجانی، چه فرقی با هوش منطقی دارد؟ 30
2-14- عناصر تشکیل‌دهنده مؤلّفه‌های هوش‌ هیجانی، از دیدگاه بار- آن 31
2-15- رابطه هوش هیجانی با شادکامی 35
2-16- پيشينه پژوهشی 36
فصل سوم: روش تحقيق 40
3-1- مقدمه 41
3-2- روش تحقيق 41
3-3-شيوه اجراي تحقيق 41
3-4-جامعه آماري وحجم نمونه 41
3-5-روش نمونه گيري 41
3-6- روش جمع آوري داده 42
3-7-ابزارگردآوري داده ها 42
3-8- روشهاي تجزيه و تحليل داده ها 45
فصل چهارم: تجزيه و تحليل 46
4-1-آمار توصیفی 47
4-2-تحلیل داده ها: 48

فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري 62
5-1-مقدمه 63
5-2-خلاصه اي از تحقیق 63
5-3-نتيجه گيري كلي 63
5-4- محدودیتها 66
5-5- پیشنهادات 66
منابع 67

منابع

1. ابراهیم پور، علی (1389) تیپ‌های شخصیت و شادکامی و شوخ طبعی دانشجویان، فصلنامه خانواده، شماره 45
2. اکبری، هادی (1388). رابطه بین جهت گیری مذهبی، تیپ‌های شخصیت. مجله روانشناسی 24، سال ششم شماره 4. صص؛ 346 – 336.
3. امامی، حسین (1384). بررسی رابطه بین شخصیت و شوخ طبعی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 47.
4. امینی، احمد (1389). رابطه علی بین نگرش‌های مذهبی، خوشبینی، سلامت روانی با شادکامی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهوار. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
5. اميني، شهريار (1383) اصول بهداشت روان، ماهنامه تربيت، معاونت آموزش و پرورش نظري و مهارتي وزارت آموزش و پرورش.
6. ایرانی، محمد (1390) بررسي و مقايسه ويژگيهاي شخصيتي و رضايت شغلي معلمين دبستان‌های عادي و استثنايي شهر اصفهان. کارشناسي ارشد روانشناسي عمومي دانشگاه اصفهان.
7. آرگيل، مايكل، (1383) روان‏شناسى شادى، ترجمه: مسعود گوهرى اناركى، حميد طاهرنشاط‏دوست، حسن پالاهنگ، فاطمه بهرامى، اصفهان، جهاد دانشگاهى واحد اصفهان، چاپ دوم.
8. آیزنک، مایکل (1990). روانشناسی شادی. ترجمه محمد فیروز بخت و خلیل بیگی (1375). تهران: انتشارات بدر.
9. بی نیاز، يوسف (1386). روانشناسي شخصيت. تهران، نشر ويرايش.
10. پناهی، علی (1382) جهت گیری مذهبی و رضایت مندی زناشویی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی پیام نور میبد
11. حقیقی، علی (1390). رابطه سرسختی و تیپ‌های شخصیت در دانشجویان پسر دوره‌ی کارشناسی دانشگاه. مجله‌ی علوم تربیتی و روانشناسی، دوره‌ی سوم، سال ششم، شماره‌های 3 و 4. صص 17 – 1.
12. حکیمی، محمد (1389) بررسی رابطه بین شادکامی و جهت گیری مذهبی در بین دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی پیام نور اصفهان
13. حیات زاده، محمدرضا (1386) شخصیت و شوخ طبعی با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان راهنمایی، پایان نامه کارشناسی پیام نور میبد
14. خدا رحیمی، علی (1385). رابطه بين جهت گيري مذهبي با سرسختي و شادكامي دانشجويان، روان شناسي، ش 1، ص 61 ـ 74.
15. خدایی، زهرا (1388) بررسی رابطه بین شوخ طبعی و ویژگی‌های شخصیت با جهت گیری مذهبی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
16. دادستان، هادی (1380). «ابعاد رابطه میان شادکامی و سلامت روانی، مجله روانشناسی و علوم تربیتی، سال سی و چهارم شماره 2. صص؛ 63 – 42.
17. دهقان، علی (1389) بررسی رابطه بین شوخ طبعی و سلامت روان در دانشجویان اردکان، پایان نامه کارشناسی پیام نور اردکان
18. دهقانی، علی (1390) بررسی رابطه شوخ طبعی و تیپ‌های شخصیت دانشجویان پیام نور بم، پایان نامه کارشناسی پیام نور بم
19. رضوانی، علی (1376). تأثیر آموزش گروهی حل مسئله بر میزان شادکامی، رضایت زناشویی و بهبود کیفیت زندگی زنان متأهل 35-25 ساله شهرستان سقز. پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشگاه اصفهان.
20. زارع، حسين، كمالي زارچ محمود، رضايي نسب فاطمه (1390). سبک‌های شوخ طبعي و پنج رگه شخصيت، مجله تعلیم و آموزش، شماره 76
21. زنیالی، احمد، (1386). شادكامى و شخصیت، مجله روان‏شناسى و علوم تربیتی، ش 15.
22. شولتز، دوان پي. شولتز، یونگ (1927) نظریه‌های شخصيت (ترجمه يحيي سيد محمدي) تهران. مؤسسه نشر ويرايش.
23. عابدی، محمدرضا (1380). بررسی اثر بخشی شادمانی، اضطراب، افسردگی و ویژگی شخصیتی دانشجویان دانشگاه اصفهان. خلاصه مقالات و سخنرانی‌های چهارمین هفته پژوهش دانشگاه اصفهان. معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان.
24. عابدی، محمدرضا (1384) «بررسی و مقایسه اثر بخشی روش‌های مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی سازگاری شغلی و مدل شناختی رفتاری شادمانی فوردایس بر کاهش فرسودگی شغلی مشاوران آموزش و پرورش شهر اصفهان» پایان نامه دکترا رشته مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی.
25. عزیزی، مهدی. (1389). بررسى رابطه عمل به تیپ شخصیت و شادكامى دانشجويان. پایان نامه کارشناسی پیام نور میبد
26. علوی، حسین (1389). تیپ‌های شخصیت و شوخ طبعی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد کرج، پایان نامه کارشناسی دانشگاه آزاد کرج
27. فارابی، احمد (1385) بررسي عوامل شخصيتي درونگرايي ـ برونگرايي و تیپ‌های شخصيتي A و B دردانش آموزان رشته‌های مختلف نظام جديد متوسطه شهر اصفهان (دانش آموزان پسر سال دوم مقطع متوسطه ناحيه يک) اصفهان پايان نامه کارشناسي ارشد رشته‌ی روانشناسي عمومي دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان.
28. فرزادفر، منیر (1385). بررسی شادکامی و شوخ طبعی با ویژگی‌های شخصیتی،، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
29. فرهانی و همکاران (1388)، مطالعه عوامل مؤثر بر احساس شادى و بهزيستى در دانشجويان دانشگاه تهران، مجله روان‏شناسى و علوم تربيتى.
30. قربانی، زهرا (1374). تیپ‌های شخصیت و سازگاری زناشویی. پایان نامه کارشناسی پیام نور اردکان.
31. کار (2004) ارتباط منبع كنترل و خود تنظيمي با پيشرفت تحصيلي دانش آموزان ترجمه پاشاشریفی و همکاران (1385)، پژوهش
32. کاظمی، مریم (1388) تأثیر بهداشت روانی و آموزه‌های دینی بر شادکامی افراد، پایامه کارشناسی پیام نور قم
33. کامالودین، ترجمه مهدی قراچه داغی (1376). باهم برای همیشه. تهران: انتشارات البرز.
34. گلمن، دانيل ( 1380 ). هوش هيجاني. ترجمة نسرين پارسا. تهران: انتشارات رشد.
35. گلمن، دانيل ( 1379 ). هوش هيجاني. ترجمة حميدرضا بلوچ. تهران: انتشارات جيحون.
36. محمدی، زهرا (1385) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه بین شادکامی با جهت گیری مذهبی و شادکامی روان شناختی و افسردگی، پایان نامه کارشناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
37. محمدى‏فر و يزدانى (1381) مطالعه عوامل مؤثر بر احساس شادى و بهزيستى در دانشجويان، فصلنامه بهزیستی، شماره 48
38. نجاريان، و همکاران (1374). مزاح و شخصیت از ديدگاه روانشناسي، مجلة علوم انساني دانشگاه الزهراء شماره 11 و 12.
39. یزدانی، فضل الله (1382). بررسی رابطه بین نگرش دینی سبک‌های مقابله ای (کارآمد، ناکارآمد) و شادکامی در دختران و پسران دبیرستانی …. در سال 1381 – 82. رساله دکتری، چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبایی.

40. Bass, CL. J. Kelly (2000). Child care effects on the development of toddlers with special needs.
41. Dicke y, M.T (1999). The persuit of happiness, //www.Dickey.org/ hapy.Htm.
42. Diener, E (2002). Frequently Asked question (FAQ,S) about subjective well – being (Happiness and life satisfaction). A printer for report and new comers. http:// www. / s. psych. Uive. edu/ – ediener/ fag. htm/.
43. Diener, E, & suh, E. M (1997). Measuring quality of life: economic, social and subjective indicators. Social Indicators research, 40, 189-216.
44. Epstein, W. A. Mallinckrodt, B (2007). Separation – individuation from family of origin and marital adjustment of recently married couples. The American Journal of family therapy, 26 (4), 293 – 307.
45. Hills, P. & Argyle, M (2001). Happiness, introversion- extraversion and happy introvert. Personality and Individual Differences, 30, 593- 608.
46. Vaner, CR. DA. Smith (1985). Withdrawal Moderates the Association Between Husband Gender Role Conflict and Wife Marital Adjustment. Psychology of Men and Masculinity, Volume 10, Issue 4. Pages 245-260.