بررسی رابطه کیفیت تدریس با انگیزش شغلی دبیران

هدف از این پژوهش، تعیین رابطه کیفیت تدریس با انگیزش شغلی دبیران مدارس است.

بررسی رابطه کیفیت تدریس با انگیزش شغلی دبیران مدارس متوسطه

چکیده:

هدف از این پژوهش، تعیین رابطه کیفیت تدریس با انگیزش شغلی دبیران مدارس متوسطه شهرستان —– می‌باشد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های انگیزش شغلی و کیفیت تدریس سراج در بین نمونه انتخاب شده از جامعه دبیران مدارس دخترانه و پسرانه دوره اول متوسطه شهرستان —– در سال 96-1395 جمع‌آوری شده است. در این تحقیق از میان نمونه آماری 90 نفر ازدبیران مدارس متوسطه شهرستان —– به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان داد که بین عوامل درونی (ذهنی) و کیفیت تدریس دبیران مقطع متوسطه رابطه معنادار وجود دارد. بین عوامل بیرونی (بهداشتی) و کیفیت تدریس دبیران مقطع متوسطه رابطه معنادار وجود دارد. بین تسلط بر محتوا و انگیزش شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. بین تدوین طرح درس و انگیزش شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. بین مدیریت کلاس و انگیزش شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. بین مهارت‌های تدریس و انگیزش شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. بین راهنمایی و مشاوره و انگیزش شغلی معلمان رابطه معنادار وجود دارد.
کلمات کلیدی: کیفیت تدریس، انگیزش شغلی، دبیران

مقدمه

تدریس در گذشته از دیدگاه عده‌ای‌ از‌ متخصصان‌ تعلیم و تربیت به مـعنی انـتقال مـعلومات بوده و حال آنکه صاحبنظران جدید تعلیم و تربیت تدریس‌ و تفهیم مطالب پیچیدهء درس به دانش‌آموزان‌ تلقی می‌کنند که مـعلم می‌بایست راه و روش دانستن را به‌ دانش‌آموزان‌ بیاموزد‌ نه اینکه تنها به انتقال فرمول‌ها و معلومات اکتفا کند حـتی از اینهم فراتر رفته تـدریس را بـه یک‌نوع روان‌درمانی تشبیه‌ کرده‌اند زیرا همانطور که در روان‌درمانی روان‌شناس صرفاً به بیمار کمک می‌کند تا‌ مشکلات خود را بشناسد و آنرا رفع کند از نظر این‌ دانشمندان در تدریس هم دانش‌آموزان خود مطالب را فرا می‌گیرند و معلم به او کـمک می‌کند تا آن‌ها را فرابگیرد تا آنجا‌ که‌ معلم را عامل اصلی در فرایند تدریس و یادگیری می‌دانند شیوه‌های متنوعی برای تدریس وجـود دارد کـه هـرکدام بـرای شـرایط و درس خـاصی‌ مناسب است، لذا معلم باید با توجه به هدف‌های آموزشی، موضوع درس، خصوصیات‌ دانش‌آموزان، امکانات‌ موجود، جوّ‌ حاکم‌ بر کلاس، تعداد دانش‌آموزان، زمان در اختیار کلاس‌ و ده‌ها‌ مسألهء دیگر، مناسب‌ترین شیوهء تدریس را انتخاب کند. مسلّما در یک جلسهء تدریس، الزاماً نباید از یک روش تـدریس استفاده شود، چه بسا براساس مقتضیات کلاس، از‌ شیوه‌ای‌ متعددی‌ برای تدریس موضوع مورد نظر استفاده شود. همهء فعالیت‌های‌ آموزشی‌ و سرمایه‌گذاری‌هایی که در آموزش و پرورش‌ انجام‌ می‌شود به‌ خاطر برپایی کلاس و تحقق تـدریس خـوب‌ می‌باشد؛ زیرا‌ از طریق تدریس، اهداف نظام‌ تعلیم و تربیت تحقق می‌یابد و تا موقعی که در‌ طرز‌ تدریس مـعلمان تـغییر و بـهبودی‌ حاصل‌ نشود، ساختمان‌های‌ جدید، وسایل نقلیه، وسایل‌ آموزشی‌ و…هیچ یک‌ برای بهبود کیفیت‌ آموزشی مدارس، نقش مهمی نمی‌توانند‌ ایفاء‌ کنند (رشیدی، 1389). روش‌های تدریس فی‌نفسه‌ بد‌ یا‌ خوب نـیستند بـلکه نحوه و شرایط استفاده از آن روش‌ها موجب ضعف‌ یا‌ موفقیت تدریس می‌شود. اگر روش انتخاب شده با اهداف، توانائی‌های دانش‌آموزان، محتوی دروس و…منطبق نباشد و یا معلم مهارت‌های‌ لازم‌ برای‌ استفاده‌ از آن روش‌ها را بـدست نیاورد یا زمینهء اجرای آن روش‌ها را‌ در‌ کـلاس‌ فراهم ننموده‌ باشد، در اینگونه موارد معلم با شکست مواجه می‌شود و کیفیت تدریس او مناسب‌ نخواهد بود (احدی، 1392)…
…

تعریف و بیان مسئله

انسان تنها موجودی است که با همنوعان خودبه تبادل نظر می پردازد وبرای شناخت وحل مشکلات خود با آنان مشورت وازراهنمایی آنان استفاده می کند .راهنمایی ومشورت درطول زندگی آدمیان مطرح بوده وآنان باکسانی که مورد قبول واعتمادشان بوده مشورت می کرده اند .باتوسعه علوم انسانی ورشدعلوم رفتاری به راهنمایی ومشاوره به عنوان شاخه ای مستقل ازعلوم رفتاری توجه شد. امروزه راهنمایی ومشاوره به صورت حرفه ای یاورانه برای کمک به افرادی است که دررشد،سازگاری ،تصمیم گیری،روابط خانوادگی،مهارتهای اجتماعی وشیوه زندگی مشکلاتی دارند ومشاوره به این افراد کمک می کند تاراه حل مناسبی برای مشکلات بیابند. بشر امروز در یک دوره ی پیچیده زندگی می کند ، یکی از مشخصات این دوره ، تخصصی شدن مسائل و وابستگیافراد به یکدیگر جهت استفاده از تخصص آنها برای تداوم یک زندگی متعادل است . لذت بردن از زندگی شخصی ورشد و تعالی شخصیت ، شکوفا نمودن استعدادها و ارضای نیازها ، اعم از نیازهای اولیه ی جسمانی ، نیاز به امنیت وآرامش ، نیاز به تعلق نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن ، نیاز به احترام و نیاز به شکوفایی در دنیای امروز فرایند ساده ای نیست ، در تمام این مراحل به مشاور و مشاوره نیازاست .
تدريس يكي از عناصر اصلي فرآيند آموزش و پرورش است كه در كارايي نظام آموزشي نقش موثري ايفا می‌کند. در جامعه اي که سيستم تعليم و تربيت آن بدون بحث و انتقاد، مسائل آموزش داده شده را می‌پذیرد و بدون تفكر منعكس می‌کند، خطر پديد آمدن انسان‌هایی فاقد نيروي استدلال و تفكر در جامعه افزايش می‌یابد. امروزه تدريس بيشتر به معناي انتقال معلومات از ذهن معلم به شاگرد است و ذهن فراگير انباشته از مطالبي می‌شود كه با نياز و فكر آن‌ها متناسب نيست و زمينه ركود علمي و دلزدگي از فعايت هاي علمي را فراهم می‌سازد (یـگانه، 1390). ريچاردسون (2005) كيفيت تدريس را داشتن احساس وظيفه (هنر تدريس) و احساس موفقيت (يادگيري دانشجو) تعریف می‌کند. احساس وظيفه تدريس زماني كه بخوبي حاصل شود تدريس خوب است و زماني كه احساس موفقيت تدريس ايجاد شود تدريس موفق ناميده می‌شود. و زماني كه هردوحس حاصل شود كيفيت تدريس اتفاق می‌افتد.
…

…
به نظر فولزدالسون ۱۹۸۹ یکی از موارد مطلوب در رهبری کلاس سهیم کردن دیگران در آگاهی و آموخته ها ی دانش آموزان است . به همین علت معلم باید در آغاز سال تحصیلی زمان معینی را برای ارتباط با مسئولین مدرسه پیش بینی کند و برای معلم نیز ضروری است که به سخنان مسئولین مدرسه گو ش کند . بهتر است که معلم قبل از شروع سال تحصیلی جلسه ای را با مدیران و مسئولان مدرسه داشته باشد که اصطلاحا به آن خانه ی باز گویند . که حدود یک هفته قبل از شروع مدرسه بهترین زمان برای انجا م آن است . در این جلسه معلم می تواند با پرسش نامه هایی اطلاعاتی سودمند از دانش آموزان به دست آورند (شعبانی، 1392). مسئولیت معلم در برنامه راهنمایی به‌عنوان تسهیل‌کننده، به قدری اهمیت دارد که می‌توان موفقیت یا شکست برنامه راهنمایی را تا حد زیادی به فعالیت و همکاری او مربوط دانست. معلم با دانش‌آموزان بیشترین و نزدیک‌ترین تماس را دارد و این خود، علاوه بر تدریس، موقعیت مناسبی را برای انجام برخی از خدمات راهنمایی و حتی مشاوره‌ای توسط وی فراهم می‌آورد. معلم ضمن تدریس عملاً دانش‌آموز را در جهت نیل به اهداف آموزش‌‌وپرورش راهنمایی می‌کند و در نتیجه تعلیم و راهنمایی به‌طور تفکیک‌ناپذیری در هم می‌آمیزند و با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند.» در ادامه آمده است: «بیان اینکه معلم مشاور نیست به این مفهوم نیست که او نقشی در راهنمایی و مشاوره ندارد. معلمان در همه سطوح تحصیلی نقشی مهم در راهنمایی و مشاوره دارند و می‌توانند اهداف و مقاصد راهنمایی را با تدریس و تعلیم خود هماهنگ سازند.»
لذا مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه کیفیت تدریس با انگیزش شغلی دبیران مدارس متوسطه می‌باشد.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق 1
مقدمه 2
تعریف و بیان مسئله 5
اهمیت و ضرورت پژوهش 10
اهداف پژوهش 12
هدف کلی 12
هدف‌های جزئی 12
فرضیه‌ها 13
تعاريف و اصطلاحات 13
متغیرهای اساسی پژوهش 13
تعاریف مفهومی 13
تعاریف عملیاتی 14
فصل دوم: ادبیات وپیشینه پژوهش 15
الف) مبانی نظری 16
کیفیت تدریس 16
مفهوم تدریس 16
تعريف تدريس 16
دیدگاه‌های مربوط به تدریس 20
تقسيم بندي سبک‌های تدريس 25
فرایند تدوین طرح درس : 27
عملکرد یادگیری 27
عوامل موثر در یادگیری : 28
تسلط بر محتوا 28
تحلیل و تهیه محتوا: 28
شیوه های و مهارت تدریس 30
مقایسه سبک‌های سنتی و نوین درفرایند یاددهی یادگیری 31
سبک‌های تدریس سنتی و متداول 32
سبک تدریس نوین 35
ادغام سبک‌ها، بهترین الگوی آموزش 36
انگیزش شغلی 37
تعاریف انگیزش 38
عوامل مؤثر بر انگیزش شغلی 39
فنون انگیزش شغلی و کاربرد آن‌ها در سازمان 40
پاداش مالی و پولی 40
انگیزش از طریق طراحی شغل 40
تئوری‌های انگیزش 40
دیده گاه‌های مختلف در زمینه انگیزش 41
سه روش کار برای ایجاد انگیزه در کارمندان 43
زمان منعطف 43
اشتراک شغل 43
کار از راه دور 43
فنون و راهبردهای انگیزش شغلی 44
تعاریف و نظریه‌های انگیزش 45
نگرش‌های مديريت به انگيزش 47
رويكردهاي روانشناختي در زمينه انگيزش 50
طرح درس 60
تدریس معلم 61
مدیریت کلاس 62
عوامل دورنی 63
عوامل برونی 64
ب) پیشینه پژوهشی 65
فصل سوم: روش تحقیق 69
مقدمه 70
روش تحقيق 70
جامعه آماري 70
روش نمونه گيري و حجم نمونه 70
ابزار گردآوري اطلاعات 71
روش تجزيه و تحليل داده‌ها 73
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 74
مقدمه 75
نتایج تحقیق 76
یافته‌های توصیفی 76
یافته‌های استنباطی 79
فرضیه اصلی 79
فرضیه اول 80
فرضیه دوم 81
فرضیه سوم 82
فرضیه چهارم 83
فرضیه پنجم 84
فرضیه ششم 85
فرضیه هفتم 86
فرضیه هشتم 87
فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری 89
تببین نتایج پژوهش 90
محدودیت‌های پژوهش 93
پیشنهادهای پژوهش 94
پیشنهادات پژوهشی 94
پیشنهادات نظری 94
فهرست منابع و مآخذ 95

فهرست منابع و مآخذ

1. احدیان، محمدواقازاده، محرم .(1382). راهنمای روش‌های نوین تدریس برای آموزش وکارآموزی، چاپ پهارم، تهران؛ نشرآییژ. ص 69
2. استوار، زهرا و امیرزاده، ماندانا .(1387). بررسی رابطه‌ی میان هوش هیجانی، انگیزش شغلی، در کارکنان کارخانه‌ی بخش خصوصی در شیراز، فصلنامه‌ی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال اول، شماره دوم. ص 4
3. استيفن، پي رابينز(2006) رفتار سازماني، ترجمه علي پارسائيان و محمد اعرابي.(1389).، تهران: نوبهار، چاپ پنجم. ص 20-31
4. فتحی آذر، اسکندر، قاسمی فر صرت الله.(1391). بررسي تأثیر كارگاه آموزشي مهارت‌های تدريس بر كيفيت تدريس دستياران درنشریه مشاوره شغلي و سازماني دوره 4, شماره13 ; از صفحه 127 تا صفحه 139.
5. بهروزی، ناصر، نعامی، عبد الرضا، شکر کن، حسین، تقی پور، منوجهر. (1387). مقایسه عدالت سازمانی، خشنودی شغلی و سلامت روانی کارکنان معلول و غیر معلول سازمان‌های دولتی شه اهواز. مجله علوم تربیتی و روان شناسی،3(15).137-152
6. تامیلنسون، آر، پال و جانکینز، میشل .(1996). نقش تعهد سازمانی و انگیزش شغلی در پیشگیری از ترک خدمت کارکنان، ترجمه محمد رضا زالی(1376) تازه‌های مدیریت. ص 56-59
7. ترکمان، علی (1389) شناسايي عوامل مؤثر در رضايت شغلي دبيران، فصل نامه کسب و کار، شماره 49. ص 22
8. توفيقي داريان، جعفر.(1388). ضرورت ارتقاي کيفيت در آموزش عالي ايران، عنوان نشریه: صنعت و دانشگاه : دوره 2 , شماره 6-5 ; از صفحه 5 تا صفحه 10 .
9. جهانيان، رمضان .(1392). بررسي رضايت شغلي معلمان بر اساس نظريه هرزبرگ»، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت معلم تهران، ص 137
10. جویس، بروس، ویل، مارشا، کالهون، امیلی .(2000). الگوهای تدریس 2004، ترجمه بهرنگی، محمدرضا(1384) (چاپ اول). نشر کمال تربیت. ص 79-85
11. خوشبخت، محسن .(1383). رابطه سلامت عمومی و هوش هیجانی مدیران و انگیزش شغلی معلمان، مجله علوم رفتاری، دوره 4، شماره 1، صص 50-45.
12. داوودی ، محمد .(1391). رابطه فرهنگ سازماني و انگيزش شغلي با رضايت شغلي معلمان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد یزد. ص 32
13. شعبانی ورکی، بختیار، رضوان حسین قلی زاده .(1385)، بررسی کیفیت تدریس در دانشگاه در سال 1385فصلنامه مطالعات برنامه درسي ، سال دوم، شماره 5 .ص47
14. مهرمحمدي، محمود.(1390). ارزشيابي كيفيت تدريس در آموزش عالي: بررسي برخي دیدگاه‌ها، 0فصلنامه مطالعات برنامه درسي ، سال سوم، شماره 2 .ص34
15. دلاور، علی .(1380). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات ویرایش. ص 86
16. رضوی، حسین .(1385). بررسی رابطه هوش هیجانی و انگیزش شغلی معلمان مرد و زن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. ص 47-49
17. شعبانی، حسن .(1385). مهارت‌های آموزش روشهاو فنون تدریس، تهران، سم. ص 12
18. صالحی، محمد، نیازآذری، کیومرث ومعتمدی تلاوکی، محمدتقی .(1388). تأثیرروشهای فعال تدریس برپیشرفت سوادخواندن دانش آموزان پایه‌های چهارم وپنجم ابتدایی استان مازندران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 32، سال هشتم، ص 97-60.
19. صفوی، امان الله .(1377). کلیات روشهاوفنون تدریس، تهران، نشرمعاصر. ص 66
20. عبدالكريمي، مريم .(1388). بررسي رضايت شغلي اعضاي هيات علمي دانشکده‌های علوم تربيتي تهران بر مبناي نظريه هرزبرگ»، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشكده علوم تربيتي
21. فتاح و همکاران، حسین .(1391). بررسي رابطه بين کيفيت زندگي کاري بر رضايت شغلي دبيران مقطع متوسطه در دبیرستان‌های آموزش و پرورش شهرستان نظرآباد، پایان نامه کارشناسی پیام نور کرج. ص 39
22. کمان و عابدی . حسین(1393). شناسایی عوامل مؤثر در انگیزش شغلی دبیران، مجله دانش نو شماره 45. ص 9
23. لطيفي، فريبا .(1385). ماهيت كار مديران در ايران در مقايسه با ساير كشورها، در نشریه مدرس علوم انساني :دوره 10 , شماره 1پياپي 44 ويژه نامه مديريت از صفحه 245 تا صفحه 264 .
24. محمدی، علی قربانزاده مقدم .(1389). بررسی نحوه استقبال معلمان ازنوآوری وابتکاردرزمینه روش تدریس وکاربرد وسایل آموزشی، مقاله ارائه شده دردومین همایش فناوری آموزشی، تبیین رویکردهای نوین درفناوری آموزشی وجایگاه آن درنظام آموزشی، تهران. ص 27-29
25. محمدی، علی .(1392). بررسی انگیزش شغلی با هوش هیجانی دانشجویان، پایان نامه کارشناسی پیام نور میبد ص 85
26. نور بخش، مهوش. (1376). بررسي انگيزش شغلي اعضاي هيات علمي دانشکده‌های تربيت بدني سراسر كشور بر اساس نظريه هرزبرگ، رساله دكتري، تهران، دانشكده تربيت بدني دانشگاه تهران.
27. نوربخش، حسین .(1383). بررسي رضايت شغلي دبيران تربيت بدني شهرستان اهواز، پایان نامه کارشناسی رشته تربیت بدنی آزاد اهواز. ص 87