بررسی رابطه تیپ های شخصیتی با شادکامی در بین دانشجویان

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی تیپ های شخصیتی با شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور می باشد.

چکیده:

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی تیپ های شخصیتی با شادکامی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور —— می باشد. تحقيق حاضر یک پژوهش توصیفی در نوع همبستگی می باشد، و پژوهش در شرايط طبيعي انجام پذیرفته و پژوهشگر از انجام هر گونه دستكاري و كنترل خودداري نموده است. جامعه آماري اين پژوهش را کلیه دانشجویان رشته علوم تربیتی پیام نور —— به تعداد 120 نفر تشکیل می دهند. با توجه به جدول مورگان تعداد 95 نفر، از دانشجویان رشته علوم تربیتی پیام نور بانمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج پژوهش در فرضیه های نشان داد که بين تیپ شخصیتی A و شادکامی در دانشجویان رشته علوم تربیتی، در سطح معنی داری 05/0 رابطه معنی دار و به صورت مثبت وجود دارد و فرض تحقیق تایید می‌شود. بين تیپ شخصیتی B وشادکامی در دانشجویان رشته علوم تربیتی، در سطح معنی داری 05/0 رابطه معنی دار و به صورت منفی وجود دارد و فرض تحقیق تایید می‌شود. بین شادکامی دانشجویان مجرد و دانشجویان متاهل، در سطح معنی داری 05/0 تفاوت معني دار‌‌ وجود ندارد و فرض تحقیق تایید نمی‌شود. بین شادکامی دانشجویان مجرد و دانشجویان متاهل، در سطح معنی داری 05/0 تفاوت معني دار‌‌ وجود ندارد و فرض تحقیق تایید نمی‌شود مدل رگرسیون خطی بین متغیرهای‌ تیپ شخصیتی A و شادکامی در سطح معنی داری 05/0 معني دار است و فرض تحقیق تایید می‌شود. لذا می‌توان از روی متغیر تیپ شخصیتی A میزان شادکامی را پیش‌بینی کرد. مدل رگرسیون خطی بین متغیرهای‌ تیپ شخصیتی B و شادکامی در سطح معنی داری 05/0 معني دار است و فرض تحقیق تایید می‌شود. لذا می‌توان از روی متغیر تیپ شخصیتی B میزان شادکامی را پیش‌بینی کرد.
کلمات کلیدی: شادکامی، تیپ شخصیت، پیام نور

مقدمه

در هیچ چیز مثل زندگی مثبت نگرانه نمی تواند احساس شادکامی و خوشبختی را در انسان به وجود بیاورد. انسانهایی که احساس خوشبختی می کنند، افرادی هستند که کمتر با افکار و مسایل منفی سر و کار دارند و اجازه نمی دهند، بیش از مقدار لازم و طبیعی با مسایل منفی درگیر شوند. با لیوان پر لیوان زندگی می کنند و اتفاقات را از جانب مثبت ارزیابی می کنند. افکار روزانه آنها حول و حوش مسایل خوب دور می زند و با دیدگاهی مثبت کارها و امور زندگی خود را دنبال می کنند. آنها کمتر از نمی شنود، نمی توان و … استفاده می کنند. مثبت یعنی نیروی انسان و اراده او را در جهت رسیدن، اهداف و خواسته هایش تامین می کند. معنویت نقش مهمی در شادکامی دارند. امور معنوی و پیوندهای قلبی انسان با آنها بسیار موثر هستند. این پیوندها علاوه بر کمک به انسان و در جهت داشتن نگرش مثبت به زندگی به او کمک می کنند در شرایط سخت و منفی و آزاردهنده نیز تسلط بیش تری روی مسایل داشته باشند. انسان بدون معنویات و ارتباطش با این منابع بی تکیه گاه است (امینی، 1389).
شادکامی تاثیر مهمی در موفقیت افراد دارد. افراد شادکام نگرش خوشبینانه ایی نسبت به وقایع رویدادهای اطراف خود دارند و جای جبهه گیریمنفی نسبت به اتفاقات پیرامون خود سهمی در استفاده بهینه از این رویدادها دارند همچنین انسانهای شاد دارای شخصیت سالم انسان های مسئولیت پذیر و شهروندانی خوب خواهد بود. در تحقیقی که در دانشگاه تگزاس انجام گرفت نشان داده شد خلق و خوی خوب (احساسات و شخصیت متعادل) به طرز قابل ملاحظه ای سطح امید را در بالا می برد که در نتیجه فرد بهتر می تواند از پس موانع اضطراب آفرین زندگی برآید.
خصوصیات شخصیتی در حقیقت، به عنوان محرکه های خلق و خو، برای دستیابی به هدف، تلقی می شوند. به این معنا که این خصوصیات انسان را مستعد انجام رفتارهای مختلف در موقعیت های خاص می نماید. در تحقیقی که توسط یکی از مراکز استخدامی توکیو انجام گرفته سازمانهای بزرگ و موفق ژاپن بیش ترین تاکید و توجه را در گزینش اولیه داوطلبین کار، به نوع شخصیت مناسب، در تقدم دوم جسارت و شهامت و در درجه ی سوم به مهارت آنها دارند. هم چنین مطالعات اخیر در حوزه مدیریت انسانی پنج ویژگی فردی داوطلبین کار را که تا حد زیادی موفقیت آنها را در پیشبرد اهداف سازمانها و نیز ایجاد رضایت شغلی در مسیر خدمتی آنها را تامین می کند، مورد تاکید قرار داده اند. این ویژگی ها عبارتند از: شخصیت، استعداد، علاقه، هوش و مهارت (فراهانی و همکاران، 1388).
اما تحقیقات نشان می دهد که عامل شخصیت در بسیاری از موارد نقشی بسیار مهم و قابل توجه دارد تحقیقات نشان داده که قرار گرفتن دانشجویان در چنین شرایطی غالبا با فشار روانی و نگرانی توام بوده، عملکرد تحصیل و بازدهی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. ویژگی های شخصیتی یا همان پنج عامل اگر به صورت مثبت هدایت شوند و از لحاظ عملکردی در سطح مناسبی باشند می توانند خیلی میسر واقع شوند و احساس سرزنده بودن و شادکامی را در شخص به وجود آورند (زنیالی، 1386).

بیان مسئله

دانشجویان در هر جامعه نیروی انسانی مغزافزار و مولد فکر و نیز سازندگان فردای کشور هستند. از این سلامت کامل زیستی، روانی، اجتماعی آنان اهمیت زیادی برای جامعه دارد دانشجویان از حساسترین اقشار اجتماعی هستند، چرا که آنان مدیران و برنامه ریزان فردای جامعه خواهند بود. سلامت جامعه در گرو سلامتی آنان می باشد. شادکامی و شخصیت پایدار در آنها می تواند چراغ راه هر ملت و جامعه ای گردد.
شادکامی نام علمی ارزیابی افراد از زندگیشان می باشد افرادی می توانند زندگیشان به صورت قضاوت کلی (مانند رضایت مندی از زندگی یا احساس خردمندی) یا به صورت ارزیابی از حیطه های خاص زندگیشان (مانند ازدواج یا کار) یا احساسات هیجانی اخیر خود در رابطه با آنچه برایشان رخ داده است و هیجانات خوشایند، ارزیابی های مثبت تجربیات فردی ناشی می شود و سطوح پایین احساسات ناخوشایند، ارزیابی های مثبت منفی تجربیات فردی ناشی می شود مورد بررسی و ارزیابی قرار داده اند شادکامی را به عنوان مجموعه ای از عواطف و ارزیابی شناختی از زندگی تعریف کرده است و آن درجه ای از کیفیت زندگی افراد می داند که به طور مثبت ارزیابی می کنند و شادکامی یک مفهوم سلسله مراتبی چندبعدی است و از اجزای شناختی، عاطفی، هیجانی و اجتماعی تشکیل شده است.
تغییرات اخیر دو دهه سیاست گذاریهای متولیان امور فرهنگی و مسئولین دانشگاهها در موسسات آموزش عالی در زمینه افزایش کمی سطح تحصیلات آموزش عالی در جامعه از یک سو و افزایش رشد جمعیت گروه سنی جوانان و نیز چشم انداز نگران کننده وضعیت اشتغال برای فارغ التحصیلان دانشگاهها از سوی دیگر باعث شده است تا دانشجویان را در معرض فشار روحی و استرسهای مضاعفی قرار دهند. تا جایی که نتایج تحقیقات انجام شده در خصوص وضعیت بهداشت روانی دانشجویان در ایران و سایر گروهها، حاکی از نگرانیهای زیاد پژوهشگران در خصوص اثرات فشار روانی در بین دانشجویان می باشد (امینی، 1383).
شادکامی زمانی پیچیده تر می گردد که این موضوع را در یک چارچوب فرهنگی از میان عوامل گوناگون نقش آنها و شادی و بهزیستی، نقش فرهنگ قابل توجه است. شادکامی به گونه های مختلف و در هر فرهنگ (فردگرا و جمع گرا) مفهوم سازی شده است و همبسته های آنان نیز متفاوت می باشد. در جوامع فردگرا فرد آزاد است ولی در جوامع جمع گرا تاکید بیشتر روی گروه در روابط اجتماعی می باشد. هم چنین افراد زمانی احساسات شادتر دارند که با دیگران هستند این چنین روابط اجتماعی سالم و دوستانه با دیگران منجر به شادکامی و رضایتمندی در افراد می گردد.
اکثزیت روانشناسان و روانپزشکان، از روانشناسان متمایل به مکتب روانکاوی فروید گرفته تا آنهایی که متاثر از مطالعات تحلیلی یونگ، هورنای و لحظه های متمرکز بر روانشناسی نا به هنجار، شناخت و رفتار اند، تا حد کم یا زیاد باور به این دارند. که پایه های اصلی شخصیت از زمان لقاح، و به خصوص دوران کودکی و اوایل نوجوانی، نفوذ خانواده و اجتماع و تجارب پی ریزی می گردند و سخت افزار رفتارها، عادات، بینش و شیوه ی تفکر فرد را شکل می دهند، پیشرفت های قابل توجه علم ژنتیک نیز در این حوزه کمک زیادی به روانشناسی و روانپزشکی نموده است. در فرایند رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی جوامع، نیروی انسانی نقش اساسی و تعیین کننده ای دارد چرا که هر خلل و نقصی در نیروی انسانی تاثیر مستقیم بر کاهش سرعت توسعه و ازدیاد موانع بر سر راه آن خواهد داشت. با این توصیف، دانشجویان نیروی انسانی برگزیده از نظر استعداد، خلاقیت و پشتکار و منابع معنوی هر جامعه و سازندگان فردای کشور خود می باشند. در این دوره دانشجویان با تغییرات زیادی در روابط اجتماعی و انسانی رو به رو می شوند. در کنار این تغییرات باید به انتظارات و نقش های جدیدی اشاره نمود که همزمان با دانشگاه شکل می گیرد (عزیزی، 1389).

فهرست مطالب

فصل اول: طرح کلی پژوهش
1-1-مقدمه 2
1-2-بیان مسئله 3
1-3-ضرورت و اهمیت پژوهش 5
1-4- اهداف پژوهش 7
1-4-1-هدف کلی 7
1-4-2-اهداف جزیی: 7
1-5-فرضیه های تحقیق 7
1-7-تعاريف مفهومي و عملياتي واژه ها 8
فصل دوم : پيشينه تحقيق
الف) پيشينه نظري پژوهش 11
2-1- مقدمه 11
2-2- تعريف شادکامي 11
2-3- جايگاه شادي در چهار چوب هيجانها 12
2-4- شاخص هاي شادکامي 14
2-5- ديدگاه شناختي و شادکامي 14
2-6- نظريه هاي شادکامي 16
2-6-1- نظريه داينر و همکاران 16
2-6-2- نظريه آرگايل 17
2-6-3- نظريه تبيين هاي فيزيولوژيک 18
2-6-4- نظريه روابط و فعاليت هاي اجتماعي 18
2-6-5- نظريه مزلو 19
2-7- عوامل تأثير گذار بر شادکامي 19
2-7-1- تفاوت هاي جنسيتي 20
2-7-2- درآمد 21
2-7-3- ازدواج 22
2-7-4- سن 22
2-7-5- تحصيلات 23
2-7-6- رضايت شغلي 23
2-7-7- سلامتي 24
2-7-8- مذهب 25
2-7-9- اوقات فراغت و تفريح 25
2-7-10- موفقيت و تأييد اجتماعي 26
2-8- ارتباط بین شادکامی و مذهب 26
2-9- اهمیت ارتباط بین شادکامی و مذهب 29
2-10- تیپ های شخصیت 30
2-11-وجوه اشتراک و افتراق نظریه های شخصیت 35
2-12- طبقه بندی تيپ های شخصيت 36
2-13-ويژگي هاي شخصيتي رفتاري تيپ A 42
2-14- شخصيت A در مقابل شخصيت B 43
2-15-شخصيت تيپ A و بيماري هاي جسمي 46
2-16- بيماري هاي وابسته به شخصيت 48
2-17- عامل استرس در ایجاد بیماری های و حملات قلبی 51
2-18-سخت رویی و دیگر سازه های شخصیتی 52
2-19- انواع صفات 55
ب) پیشینه پژوهشی 57
2-20-پشینه داخلی 57
2-21-پژوهش های خارجی 60
فصل سوم : روش تحقیق
3-1-روش پژوهش 65
3-2-جامعه آماري 65
3-3-نمونه آماري و روش نمونه گيري 65
3-4- ابزار پژوهش 65
3-5-روش تجزیه و تحلیل داده ها 69
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1- مقدمه 71
4-2-یافته های توصیفی 72
4-3- یافته های استنباطی: 78
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1-نتایج فرضیه های تحقیق: 91
5-2- تببین یافته ها 92
5-3- بررسی همسو بودن و یا همسو نبودن نتایچ پژوهش 92
5-4-كاربرد يافته ها 93
5-5- پيشنهادهايي براي تحقيقات آتي: 94
5-6- محدوديت هاي پژوهش: 94
منابع 95

منابع

منابع فارسی
1. آرگيل، مايكل،(1383) روان‏شناسى شادى، ترجمه: مسعود گوهرى اناركى، حميد طاهرنشاط‏دوست، حسن پالاهنگ، فاطمه بهرامى، اصفهان، جهاد دانشگاهى واحد اصفهان، چاپ دوم.
2. اكبريان، مهدى و خوشه‏مهرى، گيتى.(1383). بررسى رابطه عمل به باورهاى دينى و شادكامى دانشجويان.
3. حيدري رفعت، ابوذر و علي عنايتي نوين فر، «رابطه بين نگرش ديني و شادكامي در بين دانشجويان» (1389)، روان شناسي و دين، ش4، ص 61- 72.
4. خسروي، صدراله و ديگران، «بررسي عوامل موثر بر شادكامي دانشجويان فيروزآباد» (1388)، رشد مشاور مدرسه، ش 21، ص 1ـ7.
5. داودى كهكى، محمدرضا، شادابى و نشاط از ديدگاه آيات و روايات تفسيرى، پايان‏نامه كارشناسى ارشد، كتاب‏خانه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قم، 1382.
6. زموده، پيمان و ديگران، «رابطه بين جهت گيري مذهبي با سرسختي و شادكامي دانشجويان» (1389)، روان شناسي، ش 1، ص 61ـ74.
7. علی پور، احمد؛ نوربالا، علی (1378). بررسی مقدماتی پایائی و روائی پرسشنامه شادکامی اکسفورد در دانشجویان دانشگاههای تهران، مجله اندیشه و رفتار سال پنجم شماره 1 و 2. صص؛ 65 – 55
8. على‏پور، احمد، احمدعلى نوربالا، جواد اژه‏اى و حسين مطيعيان، شادكامى و عملكرد ايمنى بدن، مجله روان‏شناسى، ش 15، 1379.
9. ابراهیمی ، علی (1376). بررسی همه گیرشناسی اختلالات رفتار ایذایی و کمبود توجه در دانش آموزان دبستانی اسرافین. پایان نامه کارشناسی ارشد بالینی ، انستیتو روانپزشکی تهران.
10. پور مقدس، علي : 1367، روان شناسي سازگاري ، مؤسسه انتشاراتي مشعل، اصفهان.
11. شفيع آبادي، عبدالله (1375). راهنمايي و مشاورة شغلي و حرفه اي. چاپ هشتم، تهران، انتشارات رشد.
12. فراهاني ، محمد نقي؛ كرمي نوري ، رضا(1383 ) روان شناسي سال سوم ادبيات و علوم انساني ، شركت چاپ و نشر كتابهاي درسي ايران، تهران.
13. كديور ، پروين( 1382 )، روان شناسي تربيتي ، انتشارات سمت ، تهران.
14. كريمي، يوسف (1374). روانشناسي شخصيت. جاپ اول. تهران: نشر ويرايش
15. گنجي ، حمزه و همكاران(1376) ، روان شناسي سال سوم ادبيات و علوم انساني ، شركت چاپ و نشر كتابهاي درسي ايران، تهران.
16. ميلاني فر، بهروز (1373). بهداشت رواني. تهران: نشر قومس.
17. نجاريان، بهمن (1373). مزاح از ديدگاه روانشناسي، مجلة علوم انساني دانشگاه الزهراء شماره 11 و 12.

منابع لاتین

1. Alanlewis، C.، Maltby J.، Day. L.، (2005). Religious Orientation، religious coping and happiness among UK adults. Personality and Individual Differences 38، 1193 – 1202.
2. Altman، I.، and Wohlwill، J.F (eds) (1983). Behavior and the Natural Environment. New York: Plenum.
3. Altobello، R.J (1997); Five ancient theories of happiness، University of New York us New York. AAT9720073.
4. Argyle، M. (1998). The Social Psychology of Work (2nd edn). Harmond worth: Penguin.
5. Argyle، M. (2001). The psychology of happiness (2nd). Great Britain: Routledge.
6. Averill، J.R.، & More T.، A (2000). Happiness in M. Lewis & J.، Haviland (eds) hand book of Emotion. New York: Gilford، pp. 663 – 674.
7. Baron، A.R. & Byrne، D. (1997). Social Psychology. (8th ed). Massachusetts: Allyn and Bacon.
8. Bar-on، R.، parker، J.، D.، A. (2000). Happiness in M. Lewis & Haviland(eds)، Handbook of Emotion. New York: Gilford،pp. 663 – 674.
9. Beit-Hallahmi، B.، & Argyle، M. (1997). The Psychology of Religion Behavior، Belief and Experience. London: Routledge.
10. Bendelow، G.، & Argyle، M.(1997). The psychology of religious behavior، belif and experience، London: Rout ledge.
11. Berlyne، D.E.، (1964) Novelty New Society، 87، 23 – 24.
12. Bernard.، Larry; Hatchison.، 21.steven.، Lavin.، Alexander.، Pennigton.، Palmeda. (1996) Ego-Strength، hardiness، self-esteem،self-effitcacy، optimism and mal adjustment. Assessment; Jan Vol. 3(2) 115-(3).
13. Bless، H.، Clore، G.L.، Schwartz. n.، Golisano، V.، Rabe، C.، & Wolk.M. (1996). Mood and the use of scripts: dose a happy mood really lead mindlessness? Journal of Personality and Social Psychology، 71، 665 – 679.
14. Brebner، J. (1995). Happiness and personality. Personality & individual differences،25،279 – 296.
15. Brickman، P.، Coates، D.، & Janoff – Bulman. R. (1978). Lottery winners and
16. accident victims: is happiness relative? Journal of Personality and social Psychology، 36. 017 – 927.
17. Brown. J.d. & Mc Gill.K.L. (1989). The cost of good fortune: when positive life events produce negative health influence. Journal of Personality and Social Psychology، 57,113-1110.
18. Brown، L.، B.، (1988). The Psychology of religious belief. London: Academic press.
19. Campbell، A. (1981). the Sense of well-Being in America. New York: Mc Grow-Hill.
20. Cantor. N.، & Sanderson، C.A. (1999). Life task satisfaction and well-being. In D. Kahneman، E. Diener، & N. Schwarz (Eds). Understanding Quality of life. Russell sage، pp. 230 – 243.
21. Carr،A.(2004). Positive Psychology. Hove and New York: Brunner – Routledge.
22. Chang، E.C.، Maydeu-Olivares، A.، & D’Zurilla، T.T.(1997). Optimism and Pessimism as partially constructs: relationship to positive and negative affectivity and psychological well-being. Personality and Individual Differences، 23، 433 – 440.
23. Copmton، W.C.، Smith، M.L.، Cornish، K.A.، & Qualls، D.L.(1996). Factor structure of mental health measures. Journal of Personality and Social Psychology، 71، 406 – 413.
24. DeNeve، K.M.، & Cooper، H. (1998) The happy personality: a meta- analysis of 137 personality traits and subjective well-being. Psychological Bulletin.
25. Dull، V.T.، and Skokan، L.A. (1995). A cognitive model of religion، s influence on health. Journal of Social Issues، 51، 49 – 64.
26. Ellison، C.G. (1993). Religious involvement and self-perception among black. Journal of Americans. Social Forces، 71 – 1027 – 1055.
27. Fazel، M.K. and Young، D.M. (1998). life quality of Tibetans and Hindus: A function of religion. Journal for the Scientific Study of Religion، 27، 229 – 242.
28. Genia، V.، & Shaw، D.G. (1991). Religion، intrinsic – extrinsic orientation and depression. Review of religious Research، 32، 274 – 28.
29. Hills، P.، and Argyle، M.(1998). Musical and Religious experience ad their relationship to happiness. Personality and individual differences. 25، 91 – 102.
30. llison، C.G. (1991). Religious involvement and subjective well-being. Journal of Health and social Behavior، 32، 80 – 99.
31. Schwab، R.، & Petersen، K.U. (1990). Religiousness: Its relation to loneliness neuroticism and subjective well-being. Journal for the Scientific Study of Religion، 29، 335 – 345.