بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و شادکامی در دانشجویان

هدف پژوهش ، بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و شادکامی در دانشجویان پیام نور است.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و شادکامی در دانشجویان پیام نور —– می باشد. جامعه‌ی آماری کلیه‌ی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور —– در سال 1395 می‌باشد. تعداد 82 نفر، از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور —– با نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده از طریق پرسشنامه‌های شادکامی آکسفورد و سنجش نگرش مذهبی جمع آوری شدند. یافته های پژوهش نشان داد که بين نگرش مذهبی با شادکامی دانشجویان رابطه معنی دار وجود دارد. بين بعد اعتقادی و بعد مناسکی با شادکامی دانشجویان رابطه معنی دار وجود دارد. ولی بين بعد تجربه ای و بعد پیامدی با شادکامی دانشجویان رابطه معنی دار وجود ندارد. همچنین بين نگرش مذهبی و رضایت از زندگی و حرمت خود دانشجویان رابطه معنی دار وجود دارد. ولی بين نگرش مذهبی و بهزیستن فاعلی، رضایت خاطر و خلق مثبت در دانشجویان رابطه معنی دار وجود ندارد. همچنین بین دانشجویان دختر و پسر و مجرد و متاهل از لحاظ نگرشی مذهبی تفاوت معني دار‌‌ وجود ندارد. بین دانشجویان دختر و پسر از لحاظ شادکامی تفاوت معني دار‌‌ وجود دارد. ولی بین دانشجویان مجرد و متاهل از لحاظ شادکامی تفاوت معني دار‌‌ وجود ندارد.
کلیدواژه ها : شادکامی، نگرش مذهبی

مقدمه

شادکامی یکی از شاخص های مهم بهداشت روانی در جامعه است. شادکامی به همراه نگرش مثبت و امیدوارانه به اینده سرمنشا تحرک، تلاش و پویایی است از دیدگاه روانشناسان دو نوع شادکامی وجود دارد. نوعی از ان از رهگذر شرایط محسوس زندگی، همچون زناشویی، تحصیل، شغل، آسایش و به طور کلی امکانات مالی و رفاهی حاصل میشود که به ان وجه عینی شادکامی میگویند. نوع دیگر ان متاثر از حالات درونی و ادراکات شخص است که از ان به شادکامی ذهنی یا احساس شادکامی تعبیر میشود(خسروی ودیگران، 1388)
جامعترین و در عین حال عملیاتی ترین تعریف شادکامی را وینهوون ارائه میدهد .به نظر او شادکامی به قضاوت فرد از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت کل زندگی اش اطلاق میشود.به عبارت دیگر شادکامی به این معناست که فرد چقدر زندگی خود را دوست دارد .(میر شاه جعفری ودیگران، 1384)
نگاه دین به شادکامی نگاهی هدفمند است. براساس ایات و روایات شادکامی رای خدا ارزش دارد در چنین شادی حقیقی و ماندگار است که بشر به سعادت و خوشبختی میرسد. چرا که شادکامی واقعی در نزدیک شدن به هدف والای آفرینش وا راسته شدن به خصلت های انسانی الهی است(علوی ورنجبر شور ابادی،1389)
برخي از نظريه پردازان، رسيدن به شادكامي و خوشبختي روان شناختي را در پرتو توجه به ارزش ها و هدف هاي معنوي، نيازهاي بنيادي، معنا دار بودن و هدفمندي زندگي، و عشق و علايق ديني والا مي دانند (حيدري رفعت و عنايتي نوين فر، 1389) رفتارهايي مانند عبادت، زيارت و توكل به خداوند مي توانند از طريق ايجاد اميد و تشويق به نگرش هاي مثبت، موجب آرامش دروني افراد شوند. داشتن معنا در زندگي، اميدواري به ياري خداوند در شرايط مشكل زا، بهره مندي از حمايت اجتماعي و معنوي، و احساس تعلق به منبعي والا، همگي از جمله روش هايي هستند كه افراد مذهبي با بهره مندي از آنها مي توانند در برخورد با حوادث آسيب رسان، فشار كمتري را متحمل شوند (Yang and Mao. 2007, v. 44, p. 999- 1010) بنابراين، شادكامي از اجزاي متعددي، از جمله شناختي و معنوي تشكيل شده است(موسوي و ديگران، 1389) كه در پژوهش حاضر نقش جهت گيري مذهبي و مركز كنترل، در قالب تدوين الگوي شادكامي بررسي مي شود.
بررسی های انجام شده در ایلات متحده امریکا نشان داده اند مردمی که خود را معنوی تر و مذهبی تر می دانند سطوح بالاتری از شادکامی را گزارش میکند و حضور در کلیسا و آیینهای دینی با احساس بهزیستی رابطه مثبت دارد.(میرز ، 2000واینگلهارت ، 1990) همچنین پژوهشهای مختلف در زمینه سلامت روان نشان میدهد که اساسی ترین در شخصیت سالم، وحدت روان تعهد مذهبی است(جلالی تحرانی، 1377).

بیان مسئله

دین ورزی قدمتی دیرینه داشته به طوری که مطالعات باستان شناسی وانسان شناسی نشان داده اند . مذهب جزئ لاینفک زندگی بشری در تمام اعصار بوده است. به گفته فرانکل بنیان گذار مکتب معنا درمانی احساس مذهبی عمیق و واقعی در اعماق ضمیر ناهوشیار هر انسانی وجود دارد.
در مجموع، رفتارهايي همچون توكل به خداوند، زيارت و عبادت شخصي و دروني مي تواند از طريق ايجاد اميد و تشويق به نگرش هاي مثبت، موجب آرامش دروني افراد شود و شادكامي بيشتري را در زندگي ايجاد كند. باور به وجود خدايي كه موقعيت ها را كنترل مي كند و بر عبادت كنندگانش ناظر است، تا اندازة زيادي اضطراب مرتبط با موقعيت را كاهش مي دهد. چنين افرادي معتقدند كه مي توانند از طريق اتكا و توسل به خداوند، اثر موقعيت هاي كنترل ناشدني را به طريقي كنترل كنند (برقي و همكاران، 1388)؛ اما افرادي كه از احساس كنترل فردي قوي برخوردار نيستند (بيروني ها)، تحت شرايط فشارآور زندگي بيشتر فرسوده مي شوند و شادي كمتري را نيز تجربه مي كنند. براندون معتقد است كه با افزايش سطح افسردگي، كنترل بيروني افراد بيشتر مي شود.
یکی از پژوهشهای تجربی مورد علاقه محققان و روانشناسان دینی بررسی رابطه بین مذهب وشادکامی است. بررسی ها نشان داده اند مذهبی بودن با عاطفه مثبت هم بستگی مستقیم و با عاطفه ی منفی رابطه معکوس دارد(واسون وکلارک ، 1992).
در پژوهش توسط کارواچ (2009) که در ایالات کالیفرنیا بر روی 200 نفر انجام داد که در ان این نتایج به دست امد. افرادی که نگرش مذهبی داشتند. در بیشتر متغیرها مورد بررسی وضعیت بهتری داشتند این افراد مورد مطالعه مورد مطالعه دارای ادیان مختلفی مثل مسلمانی مسیحی و… بودند.
در زمینه شادکامی روانشناختی یکی از مهمترین وگسترده ترین پژوهش را ارگیل انجام داده است.
حيدري رفعت و عنايتي نوين فر (1389) در پژوهش خود نشان دادند كه بين نگرش ديني و شادكامي دانشجويان، رابطة مثبت و معنادار وجود دارد؛ اما بين دانشجويان دختر و پسر در نگرش ديني و شادكامي، تفاوت معناداري وجود ندارد.

فهرست مطالب

فصل اول : کلیات پژوهش 1
1-1- مقدمه 2
1-2- بیان مسئله 3
1-2- انگیزه پژوهش 4
1-4- اهداف پژوهش 4
هدف اصلی 4
اهداف فرعی 4
1-5- اهمیت و ضرورت وپژوهش 5
1-6- فایده تحقیق 6
1-7- کلید واژه ها 7
فصل دوم: ادبیات موضوع 8
مقدمه 9
2-1-تاریخچه شادکامي جهان و ایران 9
2-1-1- نظريه داينر و همکاران 9
2-1-2- نظريه آرگايل 10
2-1-2- نظريه تبيين هاي فيزيولوژيک 10
2-1-4- نظريه روابط و فعاليت هاي اجتماعي 10
2-1-5- نظريه مزلو 11
2-2-شادکامی در ایران 11
2-3-مروري بر پژوهش‌‌های داخلي و خارجي 13
2-3-1-پژوهش های داخلی 13
2-3-2-پژوهش های خارجی 15
2-4- تعريف شادکامي 17
2-5- جايگاه شادي در چهار چوب هيجانها 17
2-6- شاخص هاي شادکامي 18
2-7- ديدگاه شناختي و شادکامي 19
2-8- عوامل تأثير گذار بر شادکامي 20
2-8-1- تفاوت هاي جنسيتي 21
2-8-2- درآمد 21
2-8-2- ازدواج 22
2-8-4- سن 22
2-8-5- تحصيلات 22
2-8-6- رضايت شغلي 23
2-8-7- سلامتي 23
2-8-8- مذهب 24
2-8-9- اوقات فراغت و تفريح 24
2-8-10- موفقيت و تأييد اجتماعي 25
2-9- ارتباط بین شادکامی و مذهب 25
2-10- اهمیت ارتباط بین شادکامی و مذهب 26
2-11-مفهوم نگرش مذهبی 28
2-12- دیدگاه ها در باره نگرش مذهبی و دین 29
2-12-1- نگرش مذهبی از دیدگاه برخی از روانشناسان: 29
2-12-2- جهت گیری مذهبی از دیدگاه اسلام: 32
2-13- نقش خانواده با اتکا بر جهت گیری مذهبی 33
2-14-رویکردهای مرتبط 35
2-15- نقش مددکار 36
2-16- چارچوب نظری 39
2-17- فرضیه های پژوهش 41
2-18-الگوی نظری پژوهش 42
فصل سوم: روش پژوهشمقدمه 43
3-1- روش 44
3-2- جامعه آماری 45
3-2- حجم نمونه آماری 45
3-4- شیوه نمونه گیری 45
3-5- ابزار گرد‌آوری داده‌ها 45
3-6- پایایی ابزار سنجش 45
3-7- روایی ابزار سنجش 46
3-8- تکنیک هاي تجزيه و تحليل داده‌ها 47
3-9- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش 48
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 52
مقدمه 53
4-1- آمار توصيفي 54
5-2- آمار استنباطی 62
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 78
مقدمه 79
بررسی و مقایسه نتایج پژوهش با یافته های پژوهش های پیشین 81
پيشنهادهايي براي تحقيقات آتي: 82
‌‌ محدوديت هاي پژوهش: 82
فهرست منابع و مأخذ 84

فهرست جدول ها

جدول 1-1- ارتباط شادکامی 26
جدول 4-1- توزیع فراوانی پاسخگویاناز لحاظ جنسیت 54
جدول 4-2- توزیع فراوانی پاسخگویاناز لحاظ وضعیت تاهل 55
جدول 4-2- توزیع فراوانی پاسخگویاناز لحاظ وضعیت اشتغال 56
جدول 4-4- توزیع فراوانی پاسخگویان با توجه به سن 57
جدول 4-5- فراواني نمرات نگرش مذهبی براي گروه هاي هفتگانه 58
جدول 4-6- فراواني نمرات شادکامی براي گروه هاي هفتگانه 59
جدول 4-7- شاخص های توصیفی (مرکزی و پراکندگی) نمرات نگرش مذهبی براي گروه هاي هفتگانه 60
جدول 4-8- شاخص های توصیفی (مرکزی و پراکندگی) نمرات شادکامی براي گروه هاي هفتگانه 61
جدول 4-9 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی با شادکامی دانشجویان 62
جدول 4-10 : آماره‌هاي آزمون همبستگيبعد اعتقادی وشادکامی دانشجودان 63
جدول 4-11 : آماره‌هاي آزمون همبستگي بعد تجربه ای و شادکامی دانشجویان 64
جدول 4-12 : آماره‌هاي آزمون همبستگي بعد پیامدیوشادکامی دانشجودان 65
جدول 4-13 : آماره‌هاي آزمون همبستگي بعد مناسکی و شادکامی دانشجویان 66
جدول 4-14 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی و رضایت از زندگیدانشجویان 67
جدول 4-15 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی و حرمت خوددر دانشجویان 68
جدول 4-16 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی و بهزیستن فاعلی در دانشجودان 69
جدول 4-17 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی و رضایت خاطر دانشجویان 70
جدول 4-17 : آماره‌هاي آزمون همبستگي نگرش مذهبی و خلق مثبت دانشجویان 71
جدول 4-18 : آماره‌هاي آزمونt گروه هاي مستقل (دانشجویاندختر و پسر) 72
جدول 4-19 : آماره‌هاي آزمونt گروه هاي مستقل (دانشجویاندختر و پسر ) 73
جدول 4-20 : آماره‌هاي آزمونt گروه هاي مستقل (دانشجویان مجرد و متاهل) 74
جدول 4-21 : آماره‌هاي آزمونt گروه هاي مستقل (دانشجویانمجرد و متاهل) 76

فهرست نمودارها

نمودار4-1- توزیع فراوانی افراد بر حسب جنسیت 54
نمودار4-2- توزیع فراوانی افراد بر حسب وضعیت اشتغال 56
نمودار4-3- توزیع فراوانی افراد از لحاظ وضعیت تاهل 55
نمودار4-4- توزیع فراوانی افراد با توجه به سن 57

فهرست منابع و مأخذ

1. آرگيل، مايكل،(1383) روان‏شناسى شادى، ترجمه: مسعود گوهرى اناركى، حميد طاهرنشاط‏دوست، حسن پالاهنگ، فاطمه بهرامى، اصفهان، جهاد دانشگاهى واحد اصفهان، چاپ دوم.
2. اكبريان، مهدى و خوشه‏مهرى، گيتى.(1383). بررسى رابطه عمل به باورهاى دينى و شادكامى دانشجويان.
3. برقي، زيبا و احمد عليپور(1388) «بررسي رابطه سلامت روان با باورهاي مذهبي، منبع كنترل و خوش بيني استادان دانشگاه» ، معرفت در دانشگاه اسلامي، ش 3، ص 148- 170.
4. بندر ریگی، محمد (1374). المنجد جلد اول، تهران: انتشارات ایران.
5. به نقل از: 21/11/85، WWW.Mehrnews.com
6. بهرامی احسان، هادی (1381). رابطه بین جهت گیری مذهبی، اضطراب و حرمت خود. مجله روانشناسی 24، سال ششم شماره 4. صص؛ 346 – 336.
7. بهرامی احسان، هادی (1383). «ابعاد رابطه میان جهت گیری مذهبی و سلامت روانی و ارزیابی مقیاس جهت گیری مذهبی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، سال سی و چهارم شماره 2. صص؛ 63 – 42.
8. پناهى، على‏احمد، بررسى رابطه ميزان تقيد به نماز و سطح اضطراب دانش‏آموزان سال دوم دبيرستان شهرستان قم، مقطع سنى 16 سال در سال تحصيلى 82 – 81، پايان‏نامه كارشناسى ارشد، كتاب‏خانه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قم، 1382.
9. جوادى آملى، عبداللّه‏، انتظار بشر از دين، تحقيق و تنظيم: محمدرضا مصطفى‏پور، قم، اسراء، چاپ اول، 1380.
10. حجي پور، صغري (1390)، رابطه بين دنياگرايي و جهت گيري مذهبي با سلامت روان در حجاج خراسان جنوبي، پايان نامه كارشناسي ارشد روان شناسي، دانشگاه آزاد بيرجند.
11. حق شناس، حسن (1378). هنجاریابی آزمون شخصیتی نئو – پی آی، فرم تجدید نظر شده. مجله اندیشه و رفتار، بهار 1378، شماره 4. صص؛ 46 – 38
12. حقیقی، جمال؛ عطاری، یوسفعلی؛ رحیمی، سید علی سینا و سلیمانی نیا، لیلا (1378). رابطه سرسختی و مؤلفه های آن با سلامت روانی در دانشجویان پسر دوره ی کارشناسی دانشگاه. مجله ی علوم تربیتی و روانشناسی، دوره ی سوم، سال ششم، شماره های 3 و 4. صص 17 – 1.
13. حيدري رفعت، ابوذر و علي عنايتي نوين فر، «رابطه بين نگرش ديني و شادكامي در بين دانشجويان» (1389)، روان شناسي و دين، ش4، ص 61- 72.
14. حيدرى، مجتبى، بررسى رابطه جهت‏گيرى مذهبى و رضامندى از زندگى زناشويى در خانواده‏هاى معلمان مرد شهرستان قم، پايان‏نامه كارشناسى ارشد، كتاب‏خانه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قم، 1382.
15. خسروي، زهره و مريم آقاجاني، «بررسي رابطه بين سلامت روان، منبع كنترل و شيوه هاي مقابله اي دانش آموزان دختر متوسطه شهر تهران» (1382)،مطالعات زنان، ش 1، ص 19- 54.
16. خسروي، صدراله و ديگران، «بررسي عوامل موثر بر شادكامي دانشجويان فيروزآباد» (1388)، رشد مشاور مدرسه، ش 21، ص 1ـ7.
17. داودى كهكى، محمدرضا، شادابى و نشاط از ديدگاه آيات و روايات تفسيرى، پايان‏نامه كارشناسى ارشد، كتاب‏خانه مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قم، 1382.
18. راستى، على و سيدمحمدرضا تقوى، مقايسه سوگيرى حافظه صريح نسبت به پردازش اطلاعات هيجانى منفى در بيماران مبتلا به اضطراب منتشر، افسردگى اساس و افراد بهنجار، مجله روان‏شناسى، ش 39، 1385.
19. زموده، پيمان و ديگران، «رابطه بين جهت گيري مذهبي با سرسختي و شادكامي دانشجويان» (1389)، روان شناسي، ش 1، ص 61ـ74.
20. سلطانى زرندى، احمد، بررسى تأثير روزه‏دارى در ماه مبارك رمضان بر وضعيت روانى، پايان‏نامه دكترى، دانشگاه علوم پزشكى كرمان، 1377.
21. شهابي زاده، فاطمه و محمد علي مظاهري، «دلبستگي ادراك شده دوران كودكي، كنش وري خانواده و مقابله مذهبي» (1391)، روان شناسان ايران، ش 31، ص 221- 234.
22. شهرآراي، مهرناز و اكبرسليمان نژاد، «ارتباط منبع كنترل و خود تنظيمي با پيشرفت تحصيلي دانش آموزان» (1380)، روان شناسي و علوم تربيتي، سال سي و يكم، ش 2، ص 175- 198.
23. صالحي، ليلي و ديگران، «رابطه بين اعتقادهاي مذهبي و منبع كنترل با سلامت روان در دانشجويان» (1386)، مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي قزوين، ش 1، ص 1- 6.
24. عابدی، محمدرضا (1381) «بررسی و مقایسه اثر بخشی روشهای مشاوره شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی سازگاری شغلی و مدل شناختی رفتاری شادمانی فوردایس بر کاهش فرسودگی شغلی مشاوران آموزش و پرورش شهر اصفهان» پایان نامه دکترا رشته مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی.
25. علی پور، احمد؛ نوربالا، علی (1378). بررسی مقدماتی پایائی و روائی پرسشنامه شادکامی اکسفورد در دانشجویان دانشگاههای تهران، مجله اندیشه و رفتار سال پنجم شماره 1 و 2. صص؛ 65 – 55
26. على‏پور، احمد، احمدعلى نوربالا، جواد اژه‏اى و حسين مطيعيان، شادكامى و عملكرد ايمنى بدن، مجله روان‏شناسى، ش 15، 1379.
27. فرخى، حسن، بيژن، گيلانى، رضا زمانى و على‏اكبر حدادى كوهسار، رابطه سبك‏هاى مقابله و اسناد با افسردگى، مجله پژوهش‏هاى روان‏شناختى، دوره 9، ش 1و2، 1385.
28. كاظمى، مجيد، كريمى، انصارى، نگاهبان، حسينى و وزيرى‏نژاد، تأثير روزه رمضان بر بهداشت روان و افسردگى دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامى سيرجان در سال 1383، مجله دانشگاه علوم پزشكى رفسنجان، ش2، 1385.
29. كرمى نورى، رضا، محمدى‏فر مكرى و يزدانى، مطالعه عوامل مؤثر بر احساس شادى و بهزيستى در دانشجويان دانشگاه تهران، مجله روان‏شناسى و علوم تربيتى، ش 1، 1381.
30. موحد، احمد (1380). رابطه علی بین نگرشهای مذهبی، خوشبینی، سلامت روانی و جسمانی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهوار. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

منابع لاتین

31. Alanlewis، C.، Maltby J.، Day. L.، (2005). Religious Orientation، religious coping and happiness among UK adults. Personality and Individual Differences 38، 1193 – 1202.
32. Altman، I.، and Wohlwill، J.F (eds) (1983). Behavior and the Natural Environment. New York: Plenum.
33. Altobello، R.J (1997); Five ancient theories of happiness، University of New York us New York. AAT9720073.
34. Argyle، M. (1998). The Social Psychology of Work (2nd edn). Harmond worth: Penguin.
35. Argyle، M. (2001). The psychology of happiness (2nd). Great Britain: Routledge.
36. Averill، J.R.، & More T.، A (2000). Happiness in M. Lewis & J.، Haviland (eds) hand book of Emotion. New York: Gilford، pp. 663 – 674.
37. Baron، A.R. & Byrne، D. (1997). Social Psychology. (8th ed). Massachusetts: Allyn and Bacon.
38. Bar-on، R.، parker، J.، D.، A. (2000). Happiness in M. Lewis & Haviland(eds)، Handbook of Emotion. New York: Gilford،pp. 663 – 674.
39. Beit-Hallahmi، B.، & Argyle، M. (1997). The Psychology of Religion Behavior، Belief and Experience. London: Routledge.
40. Bendelow، G.، & Argyle، M.(1997). The psychology of religious behavior، belif and experience، London: Rout ledge.
41. Berlyne، D.E.، (1964) Novelty New Society، 87، 23 – 24.
42. Bernard.، Larry; Hatchison.، 21.steven.، Lavin.، Alexander.، Pennigton.، Palmeda. (1996) Ego-Strength، hardiness، self-esteem،self-effitcacy، optimism and mal adjustment. Assessment; Jan Vol. 3(2) 115-(3).
43. Bless، H.، Clore، G.L.، Schwartz. n.، Golisano، V.، Rabe، C.، & Wolk.M. (1996). Mood and the use of scripts: dose a happy mood really lead mindlessness? Journal of Personality and Social Psychology، 71، 665 – 679.
44. Brebner، J. (1995). Happiness and personality. Personality & individual differences،25،279 – 296.
45. Brickman، P.، Coates، D.، & Janoff – Bulman. R. (1978). Lottery winners and
46. accident victims: is happiness relative? Journal of Personality and social Psychology، 36. 017 – 927.
47. Brown. J.d. & Mc Gill.K.L. (1989). The cost of good fortune: when positive life events produce negative health influence. Journal of Personality and Social Psychology، 57,112-1110.
48. Brown، L.، B.، (1988). The Psychology of religious belief. London: Academic press.
49. Campbell، A. (1981). the Sense of well-Being in America. New York: Mc Grow-Hill.
50. Cantor. N.، & Sanderson، C.A. (1999). Life task satisfaction and well-being. In D. Kahneman، E. Diener، & N. Schwarz (Eds). Understanding Quality of life. Russell sage، pp. 230 – 243.
51. Carr،A.(2004). Positive Psychology. Hove and New York: Brunner – Routledge.
52. Chang، E.C.، Maydeu-Olivares، A.، & D’Zurilla، T.T.(1997). Optimism and Pessimism as partially constructs: relationship to positive and negative affectivity and psychological well-being. Personality and Individual Differences، 23، 433 – 440.
53. Copmton، W.C.، Smith، M.L.، Cornish، K.A.، & Qualls، D.L.(1996). Factor structure of mental health measures. Journal of Personality and Social Psychology، 71، 406 – 413.
54. DeNeve، K.M.، & Cooper، H. (1998) The happy personality: a meta- analysis of 137 personality traits and subjective well-being. Psychological Bulletin.
55. Dull، V.T.، and Skokan، L.A. (1995). A cognitive model of religion، s influence on health. Journal of Social Issues، 51، 49 – 64.
56. Ellison، C.G. (1993). Religious involvement and self-perception among black. Journal of Americans. Social Forces، 71 – 1027 – 1055.
57. Fazel، M.K. and Young، D.M. (1998). life quality of Tibetans and Hindus: A function of religion. Journal for the Scientific Study of Religion، 27، 229 – 242.
58. Genia، V.، & Shaw، D.G. (1991). Religion، intrinsic – extrinsic orientation and depression. Review of religious Research، 32، 274 – 28.
59. Hills، P.، and Argyle، M.(1998). Musical and Religious experience ad their relationship to happiness. Personality and individual differences. 25، 91 – 102.
60. llison، C.G. (1991). Religious involvement and subjective well-being. Journal of Health and social Behavior، 32، 80 – 99.
61. Schwab، R.، & Petersen، K.U. (1990). Religiousness: Its relation to loneliness neuroticism and subjective well-being. Journal for the Scientific Study of Religion، 29، 335 – 345.