بررسی رابطه میان هوش معنوی و عزت نفس دانشجویان

هوش معنوی دربردارنده نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه‌های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و... شامل می‌شود.

بررسی رابطه میان هوش معنوی و عزت نفس دانشجویان

مقدمه

عوامل زیادی در شکل گیری عزت نفس موثرند. روش و دیدگاه والدین در شکل گیری احساس فرزندان به خودشان نقش قاطع و اساسی دارد مخصوصا در سنین پایین. وقتی که والدین پذیرش بی قید و شرط به فرزنداشان دارند، کودکان یک پی ریزی محکم برای احساسات مثبت نسبت به خودشان دریافت میکنند.اگر یکی یا هردوی والدین انتقاد بیش از حد بکنند یا اگر بیش از حد از فرزندانشان حمایت کنند و حرکتهای آنها را به سوی استقلال تشویق نکنند (یا در مقابلش مقاومت کنند)٬ بچه ها ممکن است به این نتیجه برسند که بی عرضه هستند یا به قدر کافی خوب نیستند یا فرودست و درجه دو(inferior) هستند. اما اگر والدین تلاشهای کودکان برای اتکای به خود را تشویق کنند و زمانی که بچه ها اشتباه میکنند آنها را دوست داشته باشند و قبولشان کنند کودکان هم یاد میگیرند که خودشان را قبول داشته باشند و عزت نفس نتیجه طبیعی این رفتار خواهد بود(عشقی، 1390).
اهمیت معنویت و رشد معنوي در انسان، در چند دهه گذشته به صورتی روزافزون توجه روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. پیشرفت علم روانشناسی از یک سو و ماهیت پویا و پیچیدهي جوامع نوین از سوي دیگر، باعث شده است که نیازهاي معنوي بشر در برابر خواستهها و نیازهاي مادي قد علم کنند و اهمیت بیشتري یابند. به طوري که سازمان بهداشت جهانی در تعریف ابعاد وجودي
انسان، به ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوي اشاره میکند و بعد چهارم یعنی بعد معنوي را نیز در رشد و تکامل انسان مطرح میسازد. اما علی رغم تاکید روز افزون دانشمندان بر بعد معنوي رشد انسان، هنوز تعریف واحدي که دربرگیرنده تمامیت معنویت باشد، ارائه نشده است ( حیدری، 1391).

بيان مسئله

هوش معنوی دربردارنده نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه‌های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و… شامل می‌شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده‌های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می‌نماید . براي روشن تر شدن هوش معنوي مثالي از هوش هايي مي زنيم که نشانگر هوش چندگانه است که با هوش جسمي آغاز مي شود با هوش معنوی نمايش مي دهند.اين هوش ابتدايي ترين کانون توجه ما را به خود اختصاص مي دهد در واقع هوش جسمانی آگاهي جسمي و نحوه استفاده ماهرانه از آن را شامل مي شود. قسمت بعدي هوش منطقي يا عقلا ني هوش هیجانی است. هوشي که در حال حاضر بيش از ساير هوش ها در سيستم هاي آموزشي مورد توجه قرار مي گيرد.پس ازهوش هیجانی سطح ديگري است که به هوش معنوی اختصاص دارد اين هوش در زمينه کسب موفقيت در بازار کار نقش مهمي دارد و ما را در حين برقراري ارتباط ياري مي دهد و از اين بابت مهم تر بوده و تا حدي از قابليت پيشگويي برخوردار است.آخرين لا يه هوش معنوی است که هدايت و معرفت دروني، حفظ تعادل فکري، آرامش دروني و بيروني و عملکرد همراه با بصيرت، ملا يمت و مهرباني را شامل مي شود(عبداله زاده، 1388).
هوش به منزله دروازه براي ورود است. در صورت برخوردار نبودن از حداقل لا زم هوش قادر به ورود در فضاي دلخواه براي مطالعه رشته مورد علا قه مان نخواهيم بود، اما آن چه ما را در زمره بهترين ها در شغلمان و رشته مورد علا قه مان جاي مي دهد ميزان هوش هیجانی در ماست هوش هیجانی و هوش معنوی به هم مرتبطند. اما در عين حال دو هوش متفاوت و جدا از هم به حساب مي آيند.بهره مندي از حداقل مي تواند شروع مناسبي را در سفرهاي روحاني و معنوي فرد در پي داشته باشد، چرا که کمي خودآگاهي و همدلي براي شروع اين روند لا زم است، اما به محض آغاز تمرينات معنوي، هوش معنوي خود مي تواند در رشد هوش هیجانی نقش بسيار تقويت کننده و فعال کننده داشته باشد.از طرف ديگر رشد هوش هیجانی نيز مي تواند در رشد و ارتقاي هوش معنوی موثر باشد. در واقع هوش هیجانی و هوش معنوی تاثيري مستقيم و مثبت بر يکديگر دارند و رشد و توسعه هر يک باعث پرورش و توسعه ديگري مي شود(عشقی، 1390).
بايد دانست که کامپيوترها نيز از ميزان هوش هیجانی بالا يي برخوردارند و اغلب حيوانات داراي هوش هیجانی بالا يي هستند اما اين تنها انسان است که از هوش معنوي برخورداراست، هوشي تحول پذير، توانايي اي که به او قدرت مي دهد تا خلا ق باشد و قوانين و نقش ها را دستخوش تغييرات خودنمايد، بتواند تحولا ت اساسي ايجاد کند و دنياي اطرافش را به بهترين شکل متحول سازد. (نگارش،1383).
ازسوي ديگر اين خانواده است كه شخصيت فرزندان را ساخته و آنان را منطبق و سازگار با الگوهاي جامعه بار مي آورد اما خانواده هميشه قادر به نگهداشت انسجام و هدايت اعضاء به سمت يك هدف نيست و برخي از اوقات دچار گسست در بين اعضاي خود مي گردد كه در نهايت اين فاصله و گسست مي تواند منجر به فروپاشي اين نهاد بسيار مهم شود. هرچند قدمت تاريخي طلاق همزمان با قدمت تاريخي ازدواج است، اما از قرن بيستم طلاق به عنوان يك آسيب و مسأله اجتماعي به صورت جدي مطرح شد . به دنبال افزايش جمعيت، تغيير در نظام ارزشي، فرهنگي و هنجاري و ديگر دگرگوني هاي ناشي از انقلاب صنعتي و ورود تكنولوژي بود كه ميزان طلاق روند رو به رشدي به خود گرفت(عبداله زاده، 1388).
با توجه به مطالب مطرح شده در متغیرهای مورد نظر در این پژوهش به بررسی نقش هوش معنوی در عزت نفس دانشجویان دختر رشته ——- هستیم .

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات پژوهش 4
مقدمه: 5
بيان مسئله 6
اهميت و ضرورت تحقيق 7
اهداف تحقیق 9
فرضیات پژوهش 9
تعاريف نظري متغيرها: 10
فصل دوم : مبانی نظری و پژوهشی 11
الف) پیشینه نظری 12
2-1- مقدمه (هوش) 12
2-2- تاریخچه‌ی هوش معنوی 12
2-3- هوش از دیدگاه صاحب نظران 13
2-4- معنویت 14
2-5-هوش معنوی 15
2-6- مفهوم هوش معنوی: 16
2-7- مؤلفه های هوش معنوی 17
2-8- مؤلفه های هوش معنوی در اسلام 19
2-9- رشد هوش معنوی: 20
2-10- مقایسه هوش معنوی با هوش های دیگر: 23
2-11- کاربرد هوش معنوی 25
2-12- نشانه های افراد با هوش معنوی بالا 27
2-13- اندازه گیری هوش معنوی 28
2-14- خطرات با لقوه ی جستجوی هوش معنوی 29
2-15- مقدمه(عزت نفس) 30
2-16- تعریف و مفهوم عزت نفس 31
2-17- تاریخچه عزت نفس 32
2-18- ریشه عزت نفس 33
2-19- ابعاد عزت نفس 33
2-19-1-عزت نفس خانوادگی 34
2-19-2- عزت نفس اجتماعی 34
2-19-3- عزت نفس شخصی 34
2-19-4- تصور بدنی 34
2-19-5- عزت نفس کلی 35
2-20- چگونگی تاثیر عزت نفس بر زندگی روزانه 35
2-20-1- تاثیر عزت نفس بر احساسات فرد 35
2-20-2- تاثیر عزت نفس در یادگیری فرد 36
2-20-3- تاثیر عزت نفس بر روابط فرد 36
2-20-4- تاثیر عزت نفس بر خلاقیت و آفرینندگی فرد 36
2-7-چگونگی شگل گیری و رشد عزت نفس در فرد 37
2-21-چهار شرط لازم برای عزت نفس 39
2-21-1- همبستگی 40
2-21-2- بی همتایی 40
2-21-3- قدرت 40
2-21-4- الگوها 40
2-22- راههایی برای افزایش عزت نفس 40
2-22-1-زندگی آگاهانه 41
2-22-2- پذیرش خود 41
2-22-3- مسئولیت پذیری نسبت به خود 41
2-22-4- ابراز وجود 42
2-22-5- زندگی هدفمند 42
2-22-6- هم خوانی فردی 42
ب) پیشینه عملی 43
2-23- تحقیقات داخلی: 43
فصل سوم: روش تحقیق 52
3-1- روش پژوهش 52
3-2- جامعه آماری: 53
3-3- نمونه و روش نمونه گیری: 53
3-4- ابزار پژوهش : 53
3-5- روش هاي تجزيه و تحليل داده‌ها: 57
فصل چهارم: تحلیل داده ها 59
مقدمه 60
4-1. آمار توصیفی 61
4-2. آمار استنباطی 66
فصل پنجم: نتیجه گیری 77
نتایج فرضیه های تحقیق: 78
نتیجه گیری: 79
پيشنهادهاي پژوهش: 79
محدوديت هاي پژوهش: 80
منابع و مآخذ: 81

منابع و مآخذ:

1. ابراهیمی، ناهید. (1386)، هوش معنوی. اندیشه های نوین تربیتی، فصلنامه تحقیقات روان شناختی.
2. باقری، نسرین؛ احدی، حسن/لطفی کاشانی، فرج. (1389)، رابطه‌ی سبک های مقابله ای وجوخانوادگی با شادکامی، فصلنامه تحقیقات روان شناختی، شماره 8
3. بدیع، علی/عبوری، سمیه. (1389)، بررسی رابطه هوش معنوی و رضایت زناشویی کارکنان ادارات شهر اهواز
4. ثنایی، باقر. (1379)، مقیاس سنجش خانواده و ازدواج، تهران:انتشارات بعثت.
5. جامی، عبدالرحمن. (1380)، القصوص فی شرح نقش القصوص، تهران:انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
6. حکیمی فرد، نعیمه. (1390)، بررسی هوش معنوی در استان یزد، سال (90-91) پایان نامه کارشناسی، دانشگاه یزد.
7. خداوندی راهدانه، شهین. (1383)، بررسی تأثیر هوش هیجانی بر میزان رضایت از زندگی زناشویی و رابطه آن با نظام ارزشی همسران، پایان نامه کارشناسی، دانشکاه تهران
8. دلاور، علی. (1385)، روش‌های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، شهر تهران، دانشگاه پیام نور
9. رجایی، علیرضا. (1389)، هوش معنوی دیدگاه ها و چالشها، پژوهشنامه تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدتربت جام، شماره ی 22
10. زارع، حسین/پدرام، احمد/شیروانیان، الهه. (1391)، پیش بینی هوش معنوی دانشجویان از روی صفات شخصیتی آن‌ها، تحقیقات علوم فناوری.
11. زارعی متین، حسن/خیراندیش، مهدی/جهانی، حوریه. (1390)، شناسایی و سنجش مؤلفه های هوش معنوی در محیط کار، مطالعه‌ی موردی دربیمارستان لبافی نژادتهران، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت عمومی
12. ساعی، شاهی، لیلا. (1383)، بررسی ارتباط بین میزان اختلاف سنی و رضایت زناشویی در بین زوجین شهر یزد، پایان نامه کارشناسی، پیام نور تفت
13. ساکتین، مجتبی. (1389)، بررسی رضایت زناشویی بر اساس هوش معنوی و هوش هیجانی
14. سرمد، زهره/بازگان، عباس/حجازی، الهه. (1379)، روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران:آگاه.
15. سهرابی، فرامرز. (1387)، مبانی هوش معنوی، فصلنامه ی سلامت روان
16. شاطرچی، مرضیه سادات. (1390)، بررسی رابطه‌ی هوش معنوی باکیفیت زندگی وامیدواری بیماران سرطانی مراجعه کننده به مراکز درمانی ومقایسه ی آن باافراد عادی، دانشگاه یزد
17. شریعتمداری، علی. (1374)، خانواده متعادل، چاپ اول، تهران:انجمن اولیا و مربیان
18. صمدی، پروین. (1385)، هوش معنوی، فصل نامه علمی-پژوهشی اندیشه های نوین تربیتی دانشگاه الزهرا
19. -عامری، فرید. (1383)، مشکلات ارتباطی و خانواده، نخستین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده، در ایران، تهران، دانشگاه شهید بهشتی
20. عبدالله زاده، حسن. (1389)، هوش معنوی، مفاهیم و سنجش ها و کاربردهای آن
21. غباری نبات، باقر. (1386)، هوش، فصل نامه پژوهشی اندیشه نوین دینی، شماره 10.
22. ماجراجو، محسن. (1385)، نیازها و روابط زن و شوهر، انتشارات لاهوت
23. مرتضوی، مهناز. (1386)، بررسی رابطه احساس های عاطفی زوجین جوان شهرستان یزد با یکدیگر و رضایت زناشویی آن‌ها
24. حيدري ، گيتي ، « هوش معنوي چيست ؟ » ، مجله موفقيت ، شماره 239 ، نيمه اول مرداد91.
25. عبداله زاده ، حسن ، باقر پور ، معصومه ، بوژمهراني ، سمانه ، لطفي ، محدثه ” هوش معنوي “(مفاهيم ، سنجش و کاربردهای آن) ، انتشارات روان سنجی ، 1388
26. غباری بناب،باقر ، سلیمی ، محمد ، سلیانی ، لیلا ، نوری‌مقدم ، ثنا ، فصلنامه علمی ـ پژوهشی اندیشه نوین دینی
27. عشقي ، داريوش ، “هوش احساسي و هوش معنوي ” ، سايت تبيان ، گروه دين و انديشه .
28. مطهری، مرتضی. (1373)، انسان کامل، قم:انتشارات صدرا.
29. مطهری، مرتضی. (1373)، گفتارهای معنوی، قم:انتشارات صدرا.
30. مولوی، مهدی. (1384)، بررسی اعتقادات دینی بر رضایتمندی زناشویی
31. مهانیان خامنه، مهری/سلیمی زاده، محمد کاظم، پاییز 1385، شماره 10، بررسی هوش هیجانی و رضایت زناشویی

32. chang,s.i.(2008).family back ground and martial satisfaction of newlyweds . gene rationac transmis – sion of relationship interaction attevns .
33. Daily martal interactions and positive affect during marital conflict among newlywed process Driver , goltman , j.m.(2004).
Emotional attention Fin cham , H.menulty , (2001). structural family the rapy and the family transitiona: can – tinuity
34. Fizer.M,Eo and marictal satisfaction PMEL.(2003)
35. Goleman , D.(1995) Emotional intelligent . whyit can matter that IQ. Newyork , Dantan book
36. journal of hamanistic psgehology Nasel , D.D,(2004) , spiritual orientation in pelation to spiritual Intelligence
37. Nelson (2001). Effection focus solve solution at increase marital problem . the coevolution of the family . jounal of personality chicag.
38. solovey . P,mayer , J.D,Goleman ,s.i, Turvey,C.,palfai, T.P(1995).
39. Taylor,G.(2003).family recons truction. contemporary family therapy
40. Vaughan,F.(2003).what is spiritual intelligence?
41. Zohar D,Marshall I.SQ, connercting with our spiritual intelligence. NewYork:Blooms bury publishing:2000