کارایی و قلمرو سوگند تکمیلی

نوع فایل
Word
حجم فایل
200 Kb
تاریخ انتشار
7 فروردین 1399
دسته بندی
تعداد بازدیدها
181 بازدید
28,000 تومان
این پژوهش می کوشد به این سوال پاسخ دهد که قلمرو سوگند تکمیلی در حل و فصل دعاوی تا کجاست؟

کارایی و قلمرو سوگند تکمیلی

چکیده

یکی از موضوعاتی که قوانین و مقررات و اصول و قواعدی از ناحیه‌ شارع مقدس برای آن وضع گشته است موضوع ادله اثبات دعوا می‌باشد. در زمینه ادله اثبات دعوا هم احکام فقهی وجود دارد و هم قوانین موضوعه. ادله اثبات دعوی از مباحث مهم فقه و حقوق قضایی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در حل و فصل دعاوی بین افراد همچنین تضمین حقوق اشخاص دارد. به موجب قانون مدنی ادله اثبات دعوا عبارتند از: اقرار، سند، شهادت، امارات و قسم. این تحقیق در پی آنست که اولا به بررسی سوگند تکمیلی به عنوان یکی از انواع سوگند بپردازد و به این سوال پاسخ دهد که قلمرو سوگند تکمیلی در حل و فصل دعاوی تا کجاست؟ و آیا در امور کیفری نافذ است؟ به این منظور متون فقهی و حقوقی بررسی شد و در جواب میتوان گفت که محل اعتبار و كارايي سوگند دعاوي مالي و حقوقي خصوصي است و در امور کیفری نافذ نیست. وفق ماده ۲۷۱ آ.د.م در کلیه دعاوی مالی و سایر حقوق الناس از قبیل نکاح، طلاق، رجوع در طلاق نسب، وکالت و وصیت که فاقد دلایل و مدارک معتبر دیگر باشد سوگند شرعی می تواند ملاک و مستند صدور حکم دادگاه قرار گیرد. مفاد این ماده ۲۳۰ همان قانون نیز آمده که مقرر می دارد «دعاوی مالی و یا آنچه که مقصود از آن مالی می باشد از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات وقت یا گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن و چنانچه برای خواهان اقامه بینه ممکن نباشد می تواند با معرفی یگ گواه مرد یا زن به ضمیمه یک سوگند ادعای خودر را ثابت کند. ماده ۲۷۷(ـآ.د.م) نیز در کلیه دعاوی مالی از قبیل قرض، ثمن معامله، مال الاجاره، دیه جنایات، مهریه، نفقه، ضمان به تلف یا به اتلاف همچنین دعاوی که مقصود از آن مال است از قبیل بیع، صلح، اجاره، هبه، وصیت به نفع مدعی، جنایت خطایی و شبه عمد موجب دیه چنانچه برای خواهان امکان اقامه بینه شرعی نباشد، معرف یک گواه مرد یا دو زن به ضمیمه یک سوگند را به عنوان دلیل اثباتی قلمداد نموده است. در مورد این دو ماده ابتدا گواه واجد شرایط شهادت میدهد سپس سوگند توسط خواهان ادا می شود.
کلمات کلیدی: سوگند تکمیلی، ادله، دعاوی مالی، بینه شرعی، دلیل اثباتی

مقدمه

ضعیف ترین دلیل در بین ادله به معنای اخص، سوگند می باشد عملکرد این نوع دلیل فقط به منظور فصل خصومت است. در بین دلایل به معنای اخص نیز تقدیم و تاخر وجود دارد و قسم ضعیف ترین ادله است. قسم تنها وظیفه منکر نیست بلکه در مواردی مدعی نیز می تواند برای فیصله دادن دعوا قسم بخورد .اصولاً قسم در مواردی دلیل محسوب می شود که دلیل قوی تری برای اثبات مدعا در دسترس نباشد. قسم، حلف و یمین که برابر فارسی آنها سوگند می باشد یکی از ادله اثبات دعوا است که در مواد ۱۳۲۵ به بعد قانون مدنی اقسام، توان اثباتی و شرایط آن و در مواد ۲۷۰ به بعد ق.ج نیز افزودن بر موارد مزبور، آیین اتیان آن پیش بینی شده است. پس از بررسی تعریف و اقسام سوگند انواع سوگند قضایی و مسائل مربوط بررسی می شود. در تعریف سوگند گفته شده است: اعلام اراده ای است که به موجب آن شخصی خدا را شاهد صداقت خود در اظهارات و التزامات بیان شده می گیرد(افشار، 1376 ،67).
در ماده ۲۸۱ آ.د.م آمده است: سوگند باید مطابق قراردادگاه با لفظ جلاله (والله– بالله، تالله) یا نام خداوند متعال به سایر زبان های ادا گردد و در صورت نیاز به تغلیظ دادگاه کیفیت ادای آن را از حیث زمان و مکان الفاظ تعیین می نماید. در هر حال فرقی بین مسلمانان و غیرمسلمان در ادای سوگند به نام خداوند متعال نخواهد بود مراتب اتیان سوگند صورتجلسه می گردد .از تعریف قسم نقص ماده ۲۸۱ ق .آ.د.م دانسته می شود که در آن تنها از لفظ جلاله (والله– بالله– تالله) یا نام خداوند متعال که به سایر زبان ها ادا گردد سخن گفته شده است. توضیح مطلب این است که از سویی الفاظ (والله– بالله– تالله) سوگند به زبان عربی است که در کتاب های فقهی عربی آمده است نه الفاظ سوگند به زبان فارسی از این رو باید گفته که سایر زبان ها در عبارت نام خداوند متعال که به سایر زبان ها ادا گردد شامل زبان فارسی هم می شود و این را نمیتوان پذیرفت، پس باید بر آن بود که در دادگاه ایران، خوانده ایرانی، لفظ به خدا قسم می خورم یا به خداوند قسم می خورم را در متن سوگند خود بیاورد دادگاه باید به این سوگند ترتیب اثر دهد از سوی دیگر صفات خداوند اسم های دیگر پروردگار است و قرآن کریم از آنها، در آیات متعدد یا اسماء حسنی سخن می گوید در کتاب هایی که در علم کلام و علم تفسیر نوشته شده است نویسندگان اسما حُسنی را شرح داده اند از این رو هرگاه شخصی در دادگاه الفاظ به پروردگار جهانیان یا به آفریدگار یکتا را برای سوگند ادا کند اشکالی نخواهد داشت، زیرا او به رب العالمین یا خالق واحد سوگند خورده است و آنها اسم های دیگر خداوند هستند که به زبان فارسی ترجمه شده اند(حمیّتی واقف، 1387،171). بدین ترتیب سوگند اعلام اراده تشریفاتی است که به نام خداوند متعال انجام می شود و اعلام کننده به تنهایی شاهد راستگویی خود را خداوند می داند، بدین وسیله خود را در معرض مکافات قسم دروغ قرار می دهد پس، اثر نامتعارف این اعلام در دادرسی منوط به درجه ایمان گوینده به عالم غیب و عدل خداوند است به همین جهت باید پذیرفت که سوگند به خدا بایستی ویژه خداپرستان باشد و دیگران از آنچه مقدس می دارند یاد کنند و گرنه حکمت سوگند در التزام به گفتار صدق و اجرای وعده های آینده از بین می رود در آیین نامه اتیان سوگند مصوب ۱۳۲۱ می خوانیم دادگاه می تواند به مناسبت ملیت کسی که سوگند یاد می کند کیفیت سوگند را حیث زمان و مکان و غیره تعیین کند (ماده ۱۶). پیش بینی تغلیظ سوگند از سوی دادگاه بدین منظور است که دادرس بتواند به خداوند که مشترک در همه سوگندهاست بیفراید(کاتوزیان، 1387، 184)، منتها خودداری از تغلیظ به سوگند و اکتفا به «سوگند به خداوند خوانده» را در حکم نکول کننده نمی سازد (تبصره ماده ۱۳۲۸ ق.م).
سوگند اخباری تشریفاتی است که به موجب آن شخص خداوند متعال یا سایر مقدسات را بر صدق اظهاری یا عهد خود گواه می گیرد در حالی که علی القاعده نمی بایست صرف گفتار اشخاص به نفع آنها قابل استناد باشد ترتیب اثر دادن به گفتاری که به قید سوگند باشد مبتنی بر جنبه دینی سوگند یعنی ترس از خدای منتقم است، اگر چه نباید جنبه دنیوی آن یعنی بیم از مجازات سوگند دروغ را دست کم نسبت به بعض، از یاد برد به هر حال سوگند وابستگی به دکترین ماورا الطبیعه را ایجاد می نماید .در قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی، قسم نیز مانند شهادت تعریف نشده است، شاید به این جهت که آن یک امر بدیهی دانسته اند و تعریف آن را زاید تصور کرده اند. توقع تعریف قسم از قانون مدنی، بی جا نیست زیرا قانون مدنی مبنع اصلی حقوق دادرسی نیز جزئی از حقوق مدنی به شمار می رود در حقوق مدنی، باید پدیده های حقوقی موضوع این حقوق تعریف شوند.

بیان مساله

قسم آن است که گوینده یکی از مقدسات مذهبی خود را شاهد صدق سخن گیرد. قسم باید از روی قطع به مفاد سخن باشد جز در قسم بر نفی مخل غیر (قسم بر نفی علم) قسم از «ادله ی اثبات دعوی» است (ماده 1325 ق.م.). بنابه نظر دکتر کاتوزیان: سوگند، اعلام اراده ای است که به موجب آن شخصی خدا را شاهد صداقت خود در اظهارات و التزامات بیان شده می گیرد»(کاتوزیان،1385،45). در حقوق ایران، حقوقدانان برجسته سوگند را به دو دسته کلی تقسیم بندی کرده اند و از آن بعنوان سوگند عهدی و قضایی تعبیر کرده اند. در سوگند عهدی به طوری که در نامش پیداست، سوگندی است که پیوند مستقیمی با ادله اثبات دعوی ندارد و بیشتر در حقوق عمومی محل بحث دارد؛ مانند سوگند رئیس جمهور، ولی در سوگند قضایی یا همان اثباتی به طوری که از نامش پیداست باید در چهار چوب قانونُ ادعا یا صحت اظهارات سوگند یاد کنند را، اثبات کند. پس باید در حضور دادرس و در جلسه دادگاه بعمل آید که سوگند قضایی شامل انواعی از سوگندها (استظهاری، تکمیلی، بتی) می باشد. در دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال است، چنانچه برای خواهان امکان اقامه‌ بینه‌ شرعی وجود نداشته باشد، او می ‌تواند با معرفی یک شاهد مرد یا دو شاهد زن به ضمیمه‌ یک سوگند ادعای خود را ثابت کند. این سوگند نیز مستلزم درخواست مدعی است و دادگاه باید پس از آن، هرگاه درخواست را موجه تشخیص دهد، قرار اتیان سوگند صادر کند. سوگند تکمیلی به این معنی می باشد که شخص برای اثبات محق بودن خود و صحت اظهاراتش، با گواه قرار دادن خداوند، سوگند یاد می کند و بدین وسیله یا ادعای خود را ثابت می کند و یا در مقام دفاع از خود و اثبات واهی بودن ادعای مدعی، به آن متوسل می شود (واحدی،1380، 47). اکنون در تحقیق حاضر بر آنیم که قلمرو سوگند تکمیلی و قدرت اثباتی آن را و همچنین تفاوت و تشابه انواع سوگند را در مقایسه با سوگند تکمیلی بطور خاص بررسی نماییم.

 

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات پژوهش1
1-1-مقدمه 2
1-2- بیان مساله 4
1-3- پیشینه پژوهش 5
1-4- سوالات پژوهش 7
1-5-فرضیه های پژوهش 7
1-6- اهمیت و ضرورت پژوهش 7
1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن پژوهش 8
1-8- اهداف پژوهش 8
1-9- روش پژوهش 8
1-10- ساختاربندی پژوهش 9
فصل دوم: موضوع شناسی 10
2-1-مبحث اول: مفاهیم 11
2-2-تعریف قسم (سوگند 13
2-2-1-سوگند در لغت 15
2-2-2-سوگند در اصطلاح 15
2-2-2-1- قسم 15
2-2-2-1- یمین 16
2-2-2-1-1-معنی اصطلاحی 16
2-2-2-1-2-ارتباط بین معنای لغوی و اصطلاحی 16
2-2-2-2- حلف 16
2-3-تاریخچه سوگند 17
2-3-1-محل ادای سوگند 23
2-3-2-نحوه ادای سوگند 24
2-3-3-ماهیت حقوقی سوگند 25
2-3-4-اهمیت نظری و استفاده نادر عملی 26
2-3-5-شرایط و آثار سوگند در حقوق 26
2-3-6-موضوع سوگند(سوگند قاطع و نفی علم) 27
2-3-6-قلمرو کارایی سوگند 29
2-3-7-اثر سوگند و بررسی اصل نسبی بودن اثر سوگند 29
2-3-8-جایگاه قسم در میان سایر ادله اثبات دعوا (سلسله مراتب ادله اثبات دعوی 32
2-4-شرایط قسم خوردن 34
2-4-1-احکام قسم خوردن 35
2-4-2-مورد قسم و شرایط آن 36
2-4-3-کارآیی سوگند(قسم 37
2-5-انواع سوگند 38
2- 5-1-سوگند بتی 38
2-5-1-1-وضعیت درخواست سوگند از سوي مدعي 41
2-5-1-2-عدم حضور در جلسه‌ اتيان سوگند 43
2-5-1-3-مهلت دادن به طرفين براي اداي سوگند 44
2-5-1-4-دعاوي قابل اثبات با سوگند بتّي 44
2-5-1-5-رجوع از سوگند 46
2-5-2-سوگند تکمیلی 46
2-5-2-1-موارد غیرقابل قبول 49
2-5-3-سوگند استظهاری 50
2-5-4-سوگند نفی العلم 53
2-5-5- قسامه 54
2-5-5-1-تاریخچه قسامه 56
2-5-5-2-حکمت تشریع قسامه 57
2-5-5-3- شرایط اجرای قسامه 59
2-5-5-4-وجود قراین و امارات 59
2-5-5-4-1-امارات مخصوصه در اجرای قسامه 59
2-5-5-4-2- تحقق ظن برای قاضی یا وقوع لوث 61
3-5-5-4-3-قسامه در حقوق موضوعه 64
2-6-الفاظ قسم 67
2-6-1-به چه کسی قسم یاد می شود؟ 67
2-7-شرایط حالف 69
فصل سوم: احکام ناظر بر سوگند تکمیلی 72
3-1-دلیلیت قسم 73
3-1-1-موارد قابل قبول 74
3-1-2-موارد غیرقابل قبول 76
3-2-ماهیت سوگند تکمیلی 77
3-2-1-قلمرو سوگند تکمیلی 80
3-2-2-آثار سوگند تکمیلی 82
3-2-3-قدرت اثباتی سوگند تکمیلی 82
3-3-مقایسه ی سوگند تکمیلی و سوگند استظهاری 83
3-4-نمونه رای در خصوص سوگند 84
فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات 93
4-1- نتیجه گیری 94
4-2- جواب به سوالات تحقیق 96
4-3-منابع 99

منابع

-کتب
– افشار، سید محسن صدرزاده(1376)، ادله اثبات دعوی درحقوق ایران، انتشارات مرکز دانشگاهی تهران.
-امامی، سیّدحسن(1387)، دوره شش جلدی حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه .
-حیاتی، علی‌عباس(1384)؛ شرح قانون ‌آیین دادرسی مدنی [برای مرکز مطالعات توسعه قضایی]، قم، سلسبیل.
-جعفری لنگرودی، دکتر محمّدجعفر(1381)، دوره ی پنج جلدی «مبسوط در ترمینولوژی حقوق»، انتشارات کتابخانه گنج دانش .
-جعفری لنگرودی، دکتر محمّدجعفر(1381)، مجموعه محشّای قانون مدنی، انتشارات کتابخانه گنج دانش .
-حسینی نژاد، دکتر حسینقلی(1381)، ادله اثبات دعوی، انتشارات دانش نگار .
-حمیّتی واقف، دکتر احمدعلی(1387)، ادله ی اثبات دعوی، چ اول، انتشارات دانش نگار.
– زراعت، عباس(1383)؛ قانون آیین دادرسی مدنی در نظم حقوقی ایران،‌ تهران،چاپ سوم.
-دیّانی، دکتر عبدالرّسول(1387)، ادله ی اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، انتشارات تدریس .
-شمس، دکتر عبداله(1386)، دوره ی پیشرفته ی سه جلدی آیین دادرسی مدنی، انتشارات دراک .
-شمس، دکتر عبداله(1387)، ادله ی اثبات دعوی، انتشارات دراک .
-کاتوزیان، دکتر ناصر(1387)، دوره ی دو جلدی «اثبات و دلیل اثبات»، نشر میزان.
-کاتوزیان، دکتر ناصر(1387)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، نشر میزان .
-کاتوزیان، دکتر ناصر(بی تا)، دوره ی دو جلدی « فلسفه حقوق»، ج اول، نشر میزان.
-معین، دکتر محمّد(1384)، دوره دو جلدی « فرهنگ فارسی دکتر محمّد معین»، انتشارات اَدِنا .
-منصوری آرانی، سعید(1377)، فقه تطبیقی، ترجمه ی ادله ی اثبات دعوی، انتشارات فرهنگ امروز .
– مدنی، سید جلال الدین(1385)، ادله اثبات دعوی، انتشارات پایدار.
-واحدی، قدرت الله(1380)، بایسته های آیین دادرسی مدنی،تهران میزان چاپ دوم.
-مجلات
-محمدی، پژمان(1389)، محدودیت های موضوعی سوگند در دعاوی مدنی، سال12- شماره 29- فصلنامه پژوهش حقوق.

راهنمای خرید:
  • لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
  • همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
  • ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
  • در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
قابل ویرایش

بله

زبان

فارسی

تعداد صفحه

100 صفحه

حجم

200 KB

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “کارایی و قلمرو سوگند تکمیلی”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.